*جهش چشمگیر در تجارت ایران و آفریقا در بهار 1404
سرپرست دفتر آفریقا در سازمان توسعه تجارت ایران، از آمارهای امیدوارکننده در روابط تجاری با قاره آفریقا پرده برداشت. بر اساس اظهارات محمدرضا صفری، میزان صادرات ایران به کشورهای آفریقایی طی 3 ماه ابتدایی سال جاری، رشدی معادل 85 درصد را در مقایسه با بازه زمانی مشابه در سال گذشته به ثبت رسانده است. این رشد قابل توجه، نشان‌دهنده تحولی مثبت در مناسبات اقتصادی میان ایران و این قاره است.
*بهبود 113 درصدی تراز تجاری و گسترش مقاصد صادراتی
همزمان با این جهش صادراتی، واردات از کشورهای آفریقایی کاهش یافته است. این دو عامل در کنار یکدیگر موجب بهبود 113 درصدی تراز تجاری ایران با قاره آفریقا شده‌اند. علاوه بر این، دامنه بازارهای هدف ایران در این قاره گسترش یافته است. تعداد کشورهای آفریقایی که میزبان کالاهای ایرانی هستند، از 27 کشور به 32 کشور افزایش پیدا کرده که این موضوع بیانگر تنوع‌بخشی به سبد مقاصد صادراتی کشور است.
*نقش دیپلماسی اقتصادی در تقویت روابط تجاری
محمدرضا صفری یکی از دلایل اصلی این رشد را برگزاری موفق “اجلاس همکاری‌های اقتصادی ایران و آفریقا” دانست. به گفته وی، عملیاتی شدن مصوبات ستاد آفریقا که در پی این اجلاس شکل گرفت، توانسته است زمینه‌های لازم برای تسریع روند همکاری‌های تجاری را فراهم آورد. این رویدادها نقش دیپلماسی فعال اقتصادی در گشودن بازارهای جدید را به خوبی نشان می‌دهد و می‌تواند این روند را با سرعت بیشتری محقق سازد.
*تغییر راهبرد: صادرات ارزش افزوده و تولید فراسرزمینی
این مقام مسئول با توجه به تحولات اخیر در اقتصاد جهانی، پیشنهاد راهبردی جدیدی را برای آینده تجارت با آفریقا ارائه کرد. وی تأکید کرد که با توجه به افزایش هزینه‌های انرژی و حمل‌ونقل و همچنین وضع تعرفه‌های جدید آمریکا برای صادرات این کشورها، ایران باید رویکرد خود را تغییر دهد. راهبرد پیشنهادی، تمرکز بر صادرات محصولات نهایی با ارزش افزوده بالا و سرمایه‌گذاری مستقیم جهت تولید فراسرزمینی در کشورهای آفریقایی است. این همان مدلی است که کشورهایی مانند چین سال‌هاست در آفریقا با موفقیت دنبال می‌کنند.
***
رشد 85 درصدی صادرات ایران به آفریقا در 3 ماهه نخست 1404، نشان‌دهنده ظرفیت بالای این قاره برای اقتصاد ایران و موفقیت نسبی دیپلماسی اقتصادی اخیر است. با این حال، پیشنهاد سرپرست دفتر آفریقا مبنی بر تغییر راهبرد از صادرات صرف کالا به سمت صادرات محصولات با ارزش افزوده بالا و تولید فراسرزمینی، یک تحلیل استراتژیک و آینده‌نگرانه است. این رویکرد می‌تواند ضمن تثبیت حضور ایران در بازارهای آفریقایی، به کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل، عبور از موانع تعرفه‌ای و ایجاد زنجیره‌های ارزش پایدار منجر شود. حرکت به سمت تولید مشترک، روابط اقتصادی را از سطح تجاری به سطح سرمایه‌گذاری و همکاری صنعتی ارتقا می‌دهد که در بلندمدت منافع بسیار بیشتری برای کشور به همراه خواهد داشت.
