*چشم‌انداز کوتاه‌مدت مبادلات سهام عدالت: توقف ادامه دارد
مهدی حاجی‌وند، دستیار رییس سازمان بورس در امور سهام عدالت، به طور رسمی اعلام کرد که فعالان بازار سرمایه نباید در کوتاه‌مدت منتظر ازسرگیری خرید و فروش سهام عدالت باشند. او تاکید کرد این موضوع در حال حاضر در دستور کار قرار ندارد. دلیل اصلی این تصمیم، لزوم تکمیل فرآیندهای ساختاری و همچنین ارزیابی دقیق شرایط کلی بازار سرمایه است. سازمان بورس بازگشایی نمادها را تنها زمانی در نظر می‌گیرد که ثبات لازم در بازار حاکم شده باشد و پیش‌نیازهای فنی و قانونی به طور کامل محقق شوند.
*مروری بر تاریخچه طرح؛ از توزیع تا توقف معاملات
طرح توزیع سهام عدالت از سال 1385 برای پوشش دادن حدود 50 میلیون نفر از جمعیت کشور آغاز شد. بر اساس مدل اولیه، سود سالانه مجامع این سهام به مدت 10 سال بابت بازپرداخت اقساط آن به دولت تخصیص یافت. پس از این دوره 10 ساله، دو تحول اساسی برای سهامداران پیش‌بینی شده بود. اول، امکان آزادسازی و فروش سهام یا اعمال حق مالکیت و مدیریت مستقیم بر آن فراهم شود. دوم، سود نقدی سالانه سهام پس از سال 1395 مستقیماً به حساب سهامداران واریز گردد. این واریز سود از طریق شماره شبا ثبت شده در سامانه سجام در حال انجام است. در سال 1399 نیز پس از ابلاغیه آزادسازی، معاملات سهام عدالت برای مدتی کوتاه باز شد اما به دلیل شرایط نامساعد بازار و برای حفاظت از دارایی سهامداران، با مصوبه شورای عالی بورس متوقف گردید.
*2 پیش‌شرط کلیدی برای بازگشایی نمادهای استانی
دستیار رییس سازمان بورس، دو شرط اساسی را پیش‌نیاز اصلی برای هرگونه اقدام جهت بازگشایی نمادهای شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی و معاملات سهام عدالت اعلام کرد. اولین شرط، برگزاری کامل مجامع عمومی سالیانه این شرکت‌ها است. مطابق مصوبه آبان ماه 1402 شورای عالی بورس، این فرآیند آغاز شده و تاکنون تقریباً نیمی از شرکت‌ها مجامع خود را برگزار کرده‌اند. دومین شرط، وجود شرایط باثبات و مساعد در کلیت بازار سرمایه است تا از ایجاد فشار فروش و تاثیر منفی بر بازار جلوگیری شود. تنها پس از تحقق کامل این دو شرط و با کسب مجوز از شورای عالی بورس، معاملات مجدد سهام عدالت به صورت مستقیم یا غیرمستقیم امکان‌پذیر خواهد شد.
*طراحی مدل‌های جدید معاملاتی برای جلوگیری از شوک به بازار
مهدی حاجی‌وند تاکید کرد که از سال گذشته جلسات کارشناسی متعددی برای طراحی مدل‌های بهینه بازگشایی و معامله مجدد سهام عدالت تشکیل شده است. این جلسات همچنان ادامه دارد و هدف آن تدوین طرحی جامع است که پس از نهایی شدن به شورای عالی بورس ارائه خواهد شد. در طراحی این مدل‌ها، تلاش شده تا حقوق سهامداران اولیه و همچنین سهامداران ثانویه‌ای که ممکن است در آینده وارد این بازار شوند، به طور کامل حفظ شود. مهم‌ترین اولویت در این مدل‌ها، جلوگیری از هرگونه تاثیر منفی بر کلیت بازار سرمایه در نتیجه ازسرگیری این معاملات گسترده است.
*تکذیب آزادسازی مجدد؛ تمرکز بر ازسرگیری معاملات است
این مقام مسئول با اشاره به اینکه فرآیند آزادسازی سهام عدالت یک مرتبه در سال 1399 انجام شده است، هرگونه طرح موضوعی تحت عنوان «آزادسازی مجدد» را تکذیب و منتفی دانست. او تصریح کرد که این مفهوم دیگر موضوعیت ندارد. در حال حاضر، تنها موضوع روی میز، «ازسرگیری معاملات» متوقف شده سهام عدالت است. این امر نیز همانطور که تاکید شد، در کوتاه‌مدت و با توجه به شرایط فعلی بازار سهام و لزوم برگزاری مجامع شرکت‌ها، امکان‌پذیر نخواهد بود.
***
تصمیم سازمان بورس برای به تعویق انداختن بازگشایی نمادهای سهام عدالت، یک رویکرد محتاطانه و استراتژیک برای مدیریت ریسک در بازار سرمایه محسوب می‌شود. این سیاست نشان می‌دهد نهاد ناظر، ثبات کلی بازار را بر آزادسازی معاملات به هر قیمتی ترجیح می‌دهد. مشروط کردن این بازگشایی به برگزاری مجامع و بهبود شرایط بازار، اقدامی در جهت تقویت شفافیت و حاکمیت شرکتی در شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی است. این رویکرد ساختارمند به دنبال جلوگیری از تکرار فشار فروش گسترده سال 1399 است. در نهایت، این تصمیم از ارزش دارایی 50 میلیون سهامدار در برابر نوسانات شدید احتمالی بازار حفاظت می‌کند.
