*سرمایه‌گذاری مستقیم صندوق توسعه ملی برای 7000 مگاوات نیروگاه خورشیدی
معاون برنامه‌ریزی ساتبا از یک تحول بزرگ در تأمین مالی پروژه‌های انرژی پاک خبر داد. بر اساس مصوبه شورای اقتصاد در مردادماه 1404، صندوق توسعه ملی مجوز سرمایه‌گذاری مستقیم در احداث 7000 مگاوات نیروگاه خورشیدی را دریافت کرده است. این رویکرد جدید، جایگزین مدل سنتی اعطای وام با وثایق خارج از طرح می‌شود. طبق این مدل، صندوق توسعه ملی 80 درصد از منابع مالی مورد نیاز پروژه‌ها، معادل حدود 2.3 میلیارد دلار، را تأمین می‌کند. بخش خصوصی نیز مسئولیت تأمین 20 درصد باقی‌مانده آورده خود را بر عهده خواهد داشت. این سازوکار می‌تواند بسیاری از قفل‌های مالی حوزه تجدیدپذیر را باز کرده و روند توسعه را شتاب بخشد.
*افزایش 1400 مگاواتی ظرفیت تا تابستان آینده
امیر دودابی‌نژاد برنامه‌های کوتاه‌مدت برای افزایش ظرفیت تولید برق پاک را تشریح کرد. طبق برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، 700 مگاوات از نیروگاه‌های خورشیدی که مصوبه شورای اقتصاد را دارند، تا تابستان سال آینده وارد مدار بهره‌برداری می‌شوند. علاوه بر این، بسته دیگری شامل پروژه‌های قدیمی‌تر بخش خصوصی نیز به ظرفیت 700 مگاوات در پاییز، زمستان و بهار آینده به شبکه سراسری متصل خواهند شد. بنابراین، صنعت برق کشور عملاً با دو بسته مجزای 700 مگاواتی، مجموعاً 1400 مگاوات ظرفیت جدید، تا تابستان سال آینده روبرو خواهد بود.
*هدف‌گذاری بلندپروازانه دولت: دستیابی به 30 هزار مگاوات انرژی پاک
دولت چهاردهم با درک محدودیت‌های منابع فسیلی و ناترازی شدید برق، اهداف توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر را به شکل چشمگیری ارتقا داده است. در حالی که برنامه هفتم توسعه، دستیابی به 12 هزار مگاوات ظرفیت منصوبه تجدیدپذیر را پیش‌بینی کرده بود، دولت جدید این هدف را به 30 هزار مگاوات افزایش داد. این هدف بلندپروازانه قرار است تا پایان دوره فعالیت دولت چهاردهم محقق شود و نشان‌دهنده یک تغییر نگرش راهبردی در سبد انرژی کشور است.
*چالش 12 میلیارد دلاری برای تحقق هدف 30 هزار مگاواتی
معاون ساتبا تأکید کرد که مهم‌ترین مانع بر سر راه تحقق چشم‌انداز 30 هزار مگاواتی، تأمین منابع مالی، به‌ویژه منابع ارزی است. برآوردها نشان می‌دهد که برای رسیدن به این ظرفیت، کشور به حدود 12 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری جدید نیاز دارد که تأمین آن بسیار چالش‌برانگیز است. با این حال، مسئولان تأکید دارند که بخشی از منابع برای اجرای برنامه 700 مگاواتی امسال فراهم شده و تلاش‌ها برای تکمیل آن ادامه دارد.
*عبور ظرفیت تجدیدپذیرها از مرز 2000 مگاوات
ظرفیت نصب‌شده انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران هم‌اکنون به رقم 1950 مگاوات رسیده است. از این میزان، انرژی خورشیدی با حدود 1100 مgاوات بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است. مابقی ظرفیت شامل نیروگاه‌های بادی، زیست‌توده و سایر منابع انرژی پاک می‌شود. پیش‌بینی می‌شود با ورود پروژه‌های جدید به مدار، این ظرفیت طی روزهای آینده از مرز 2000 مگاوات عبور کند و گامی مهم در این حوزه برداشته شود.
*فعالیت 850 کارگاه برای احداث 5000 مگاوات پروژه جدید
به‌رغم محدودیت‌های مالی، توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر در سراسر کشور متوقف نشده است. در حال حاضر بیش از 5000 مگاوات پروژه انرژی پاک در قالب 850 کارگاه فعال در نقاط مختلف کشور در دست اجراست. این پروژه‌ها که توسط متخصصان داخلی در حال ساخت هستند، به‌تدریج تکمیل شده و به شبکه برق کشور متصل خواهند شد تا به کاهش ناترازی کمک کنند.
*وابستگی به واردات در زنجیره تأمین پنل و سلول خورشیدی
در حوزه تأمین تجهیزات، ایران با چالش‌هایی روبروست. اگرچه ظرفیت‌هایی برای تولید ماژول‌های فتوولتائیک (پنل خورشیدی) در کشور وجود دارد، اما این میزان تولید پاسخگوی اهداف کلان 12 هزار یا 30 هزار مگاواتی نیست. در زمینه تولید سلول‌های خورشیدی، کشور در حال حاضر کاملاً به واردات وابسته است. اما در بخش اینورترها، شرکت‌های داخلی توانمندی خوبی برای تولید و تأمین بخشی از نیاز کشور دارند و این ظرفیت قابل توسعه است.
*دعوت مجدد از بخش خصوصی برای رفع موانع مالی پروژه‌ها
ساتبا با انتشار فراخوانی جدید، از سرمایه‌گذاران بخش خصوصی که پروژه‌هایشان به دلیل مشکلات مالی متوقف شده، دعوت به همکاری کرده است. سرمایه‌گذارانی که مقدمات لازم مانند زمین، مجوزهای اتصال به شبکه و محیط‌زیست را فراهم کرده‌اند، می‌توانند با مراجعه به این سازمان از منابع صندوق توسعه ملی برای رفع مشکل مالی و تکمیل پروژه‌های خود بهره‌مند شوند. این فراخوان فرصتی برای فعال‌سازی پروژه‌های نیمه‌تمام در سراسر کشور فراهم می‌کند.
*رونمایی از توربین ملی MGT-75: دستاورد جدید گروه مپنا
در راستای تلاش برای عبور از ناترازی انرژی، گروه مپنا از جدیدترین دستاورد فناورانه خود، توربین ملی MGT-75، رونمایی کرد. این توربین کلاس F در سیکل ساده 222 مگاوات و در سیکل ترکیبی 330 مگاوات برق تولید می‌کند. راندمان این توربین در حالت سیکل ترکیبی به بیش از 59 درصد می‌رسد که تقریباً 3 برابر نیروگاه‌های فرسوده است. این محصول پیشرفته که قابلیت استفاده از سوخت هیدروژن را نیز دارد، نقطه عطفی در توسعه فناوری نیروگاهی کشور محسوب می‌شود.
***
تغییر رویکرد صندوق توسعه ملی از یک نهاد تسهیلات‌دهنده به یک سرمایه‌گذار مستقیم، مهم‌ترین تحول راهبردی در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر ایران است. این تصمیم، ریسک سرمایه‌گذاری را برای بخش خصوصی به شدت کاهش داده و اصلی‌ترین مانع توسعه، یعنی کمبود نقدینگی، را هدف قرار می‌دهد. تزریق مستقیم منابع صندوق به پروژه‌های 7000 مگاواتی خورشیدی، یک سیگنال قدرتمند به بازار برای تسریع در اجرای طرح‌ها محسوب می‌شود. این اقدام در کنار هدف‌گذاری بلندپروازانه 30 هزار مگاواتی دولت چهاردهم، نشان می‌دهد که حاکمیت برای عبور از بحران ناترازی 17 هزار مگاواتی برق، مسیری جدی و عملیاتی را در پیش گرفته است. موفقیت این برنامه می‌تواند ایران را به یکی از بازیگران اصلی انرژی پاک در منطقه تبدیل کند، هرچند چالش تأمین 12 میلیارد دلار سرمایه همچنان پابرجاست.
