در شرایط سخت و پیچیده سال ۱۴۰۳ که کشور با زمستانی طاقت‌فرسا و چالش‌های متعددی در زمینه ذخایر نیروگاهی و انتقال سوخت مواجه بود، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، محمدصادق عظیمی‌فر، در گفت‌وگویی مفصل به مرور اقدامات کلیدی انجام‌شده و برنامه‌های آتی اشاره کرد. ایشان برنامه‌های سال ۱۴۰۴ را در سه محور اصلی تولید فرآورده‌های نفتی، بهبود کیفیت و کاهش ناترازی تعریف نمودند و تاکید کردند که نخستین اولویت، تکمیل طرح‌های آغاز شده و نیمه‌تمام گذشته است.
صنعت نفت ایران در سال ۱۴۰۳ با چالش‌های متعددی روبرو بود که از جمله می‌توان به زمستان سخت، قاچاق سوخت، ناترازی در مصرف و فرسودگی ناوگان اشاره کرد. با این وجود، شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران با اجرای راهکارهای عملیاتی و برنامه‌ریزی دقیق، نه تنها این چالش‌ها را مدیریت کرد، بلکه دستاوردهای قابل توجهی نیز کسب نمود. این گزارش به بررسی جامع عملکرد سال ۱۴۰۳ و برنامه‌های سال ۱۴۰۴ می‌پردازد.
۱. مدیریت زمستان سخت ۱۴۰۳: از چالش تا دستاورد
زمستان سال ۱۴۰۳ یکی از سخت‌ترین فصل‌های سال از نظر تأمین سوخت نیروگاه‌ها بود. برخلاف تصور عمومی که کمبود سوخت را عامل اصلی مشکلات می‌دانست، آمارهای رسمی نشان داد که حجم ذخیره مفید قابل بهره‌برداری در مخازن نیروگاهی به ۳.۳ میلیارد لیتر رسیده بود. این مقدار معادل چهار بار پر و تخلیه کامل مخازن در طول سال بود.
اقدامات کلیدی:
- افزایش میانگین تولید روزانه نفت‌گاز از ۱۱۱ میلیون لیتر به بیش از ۱۲۰ میلیون لیتر
- بهینه‌سازی سیستم توزیع با استفاده ترکیبی از شبکه‌های لوله‌کشی، ناوگان حمل جاده‌ای و ریلی
- راه‌اندازی خط لوله استراتژیک بندرعباس-رفسنجان به طول ۴۶۰ کیلومتر با ظرفیت ۱۵ میلیون لیتر در روز
- تحویل بی‌سابقه ۲۲ میلیارد لیتر سوخت مایع به نیروگاه‌ها (رشد ۴۰ درصدی نسبت به سال قبل)
۲. جنگ تمام‌عیار با قاچاق سوخت
قاچاق سوخت به دلیل اختلاف قیمت چشمگیر (قیمت داخلی ۳۰۰ تومان در مقابل قیمت مرزی ۱۰۰-۱۱۰ هزار تومان) به معضلی جدی تبدیل شده بود. در سال ۱۴۰۳ اقدامات نوینی برای مقابله با این پدیده انجام شد:
سیستم‌های نظارتی پیشرفته:
- نصب و راه‌اندازی سامانه هوشمند ردیابی سوخت
- تجهیز پایانه‌های سوخت به سیستم‌های اندازه‌گیری دیجیتال
- تحلیل الگوی مصرف ۱۶۰ هزار ناوگان حمل و نقل
- شناسایی ۶۰ هزار ناوگان با مصرف غیرعادی (معادل ۳۶۰ میلیون لیتر سوخت قاچاق)
همکاری‌های بین‌سازمانی:
- انعقاد تفاهم‌نامه با شرکت‌های فناوری مانند ایرانسل و مپنا
- ایجاد مرکز مانیتورینگ متمرکز برای ردیابی لحظه‌ای سوخت
- نصب دوربین‌های هوشمند در مسیرهای مرزی
۳. انقلاب کیفیت در فرآورده‌های نفتی
ارتقای کیفیت محصولات نفتی از اولویت‌های اصلی سال ۱۴۰۳ بود:
دستاوردهای کلیدی:
- افزایش تولید بنزین از ۹۷ به ۱۰۵ میلیون لیتر در روز
- بهره‌برداری از واحد هیدروکراکر پالایشگاه آبادان (افزایش ۴ میلیون لیتری نفت‌گاز یورو ۵)
- راه‌اندازی واحد ایزومریزاسیون پالایشگاه شیراز (ارتقای کلیه تولیدات به استاندارد یورو ۵)
- صرفه‌جویی ۱.۷ میلیارد دلاری از طریق کاهش نیاز به واردات
۴. تحول در مدیریت پروژه‌های نیمه‌تمام
بررسی عملکرد سال‌های گذشته نشان می‌داد که بسیاری از پروژه‌های بزرگ با پیشرفت کمی مواجه بوده‌اند:
اقدامات اصلاحی:
- تعیین ۲۴ طرح اولویت‌دار برای تکمیل
- برگزاری جلسات هفتگی پیگیری پیشرفت
- تخصیص منابع مالی متمرکز به جای پراکندگی بودجه
- اولویت‌دهی به پروژه‌های کلیدی مانند پتروپالایشگاه مهر خلیج‌فارس
۵. بهینه‌سازی مصرف انرژی
با توجه به فرسودگی ۵۳ درصدی ناوگان خودرویی و ۹۰ درصدی موتورسیکلت‌ها، برنامه‌های جامعی اجرا شد:
راهکارهای اجرایی:
- اجرای طرح تبدیل رایگان خودروهای عمومی به دوگانه‌سوز
- پرداخت مطالبات پیمانکاران CNG از طریق انتشار اوراق صرفه‌جویی
- هدف‌گذاری کاهش مصرف نفت‌گاز غیرنیروگاهی از ۹۰ به ۸۵ میلیون لیتر در روز
- برنامه اسقاط ۵۰۰ هزار خودروی فرسوده در سال ۱۴۰۴
۶. برنامه‌های استراتژیک سال ۱۴۰۴
شرکت ملی پالایش و پخش برای سال جدید برنامه‌های بلندپروازانه‌ای دارد:
پروژه‌های زیرساختی:
- احداث ۱۰۰۰ کیلومتر خط لوله جدید
- تکمیل و بهره‌برداری از پالایشگاه آدیش (۶۰ هزار بشکه در روز)
- راه‌اندازی فاز اول پالایشگاه مهر خلیج‌فارس (۱۲۰ هزار بشکه در روز)
سیستم‌های نوین:
- اجرای کامل سامانه سهمیه‌بندی هوشمند سوخت
- توسعه مرکز مانیتورینگ متمرکز
- راه‌اندازی سامانه ردیابی دیجیتال سوخت از تولید تا مصرف
۷. چشم‌انداز صنعت پالایش کشور
برنامه‌های سال ۱۴۰۴ در راستای اهداف بلندمدت زیر طراحی شده‌اند:
- کاهش ۳۰ درصدی ناترازی سوخت
- افزایش صادرات فرآورده‌های باکیفیت
- تبدیل ایران به قطب پالایشگاهی منطقه
- دستیابی به خودکفایی کامل در تأمین سوخت
نتیجه‌گیری
سال ۱۴۰۳ سالی پرفرازونشیب برای صنعت پالایش کشور بود. با وجود چالش‌های متعدد، شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران با اجرای برنامه‌های دقیق و استفاده از فناوری‌های نوین، موفق به کسب دستاوردهای چشمگیری شد. برنامه‌های سال ۱۴۰۴ نیز با رویکردی تحول‌گرایانه و با تأکید بر تولید باکیفیت، مدیریت مصرف و توسعه زیرساخت‌ها طراحی شده‌اند. موفقیت در این مسیر نیازمند همکاری همه‌جانبه تمام نهادهای مرتبط و استفاده حداکثری از ظرفیت‌های داخلی است.
