شرکت فولاد مبارکه با تکیه بر سرمایه انسانی خود، به الگویی موفق در زمینه نهادینه‌سازی مشارکت و مدیریت دانش در صنعت کشور تبدیل شده است. این شرکت با توسعه نظام‌های مدیریتی مشارکتی، فرهنگ حل مسئله، نوآوری مستمر و تعامل سازنده را در سازمان خود بنیان نهاده است.
سنگ بنای مشارکت؛ 3 دهه نوآوری مستمر
مژده میرعنایت، رئیس نظام‌های مشارکتی و تحول فولاد مبارکه، اعلام کرد که زیربنای این رویکرد از 31 خرداد 1373 با استقرار نظام پیشنهادها آغاز شد. پس از آن، نظام گروه‌های بهبود (QCC) نیز از 31 خرداد 1376 به این ساختار اضافه شد تا فرهنگ مشارکت در سازمان ریشه بدواند.
راهبرد کلان: هر مسئله، فرصتی برای تحول
فلسفه حاکم بر فولاد مبارکه این است که «هر مسئله، فرصتی برای تحول است». این باور بنیادین موجب شده تا شرکت با حمایت هدفمند از نظام‌های مشارکتی، کارکنان را به ایفای نقشی فعال در بهبود فرایندها، کیفیت، ایمنی و بهره‌وری تشویق کند. این رویکرد ساختاریافته به خلق راهکارهای نوآورانه و تقویت تعلق سازمانی منجر شده است.
گروه‌های بهبود (QCC)؛ کانون‌های خلاقیت و رهبری
میرعنایت توضیح داد که گروه‌های بهبود به مثابه هسته‌هایی داوطلبانه در واحدهای عملیاتی عمل می‌کنند. این گروه‌ها با تمرکز بر شناسایی چالش‌ها و ارائه راه‌حل‌های عملی، بستری برای شکوفایی خلاقیت جمعی و یادگیری سازمانی فراهم می‌کنند. اعضای این گروه‌ها با استفاده از ابزارهای آماری مانند نمودار علت و معلول و طوفان ذهنی، مسائل محیط کار را به پروژه‌هایی اجرایی تبدیل می‌کنند.
در سال 1403، بیش از 500 گروه بهبود فعال بودند و بالغ بر 600 پروژه بهبود را با تمرکز بر ارتقای بهره‌وری و کیفیت اجرا کردند.
نظام پیشنهادها؛ موتور محرک خرد سازمانی
رئیس نظام‌های مشارکتی و تحول، نظام پیشنهادها را ابزاری کارآمد برای نقش‌آفرینی کارکنان در کاهش اتلاف‌ها و ارتقای عملکرد دانست. این نظام طی سه دهه از شیوه‌های دستی به سامانه‌های دیجیتال و موبایلی تکامل یافته است. امروزه با مشارکت بیش از 90 درصد کارکنان، این نظام به یک موتور محرک اساسی برای تحول سازمانی تبدیل شده است.
این نظام در سال 1373 استقرار یافت و در سال 1382 کارکنان شرکت‌های پیمانکار را نیز در بر گرفت. از سال 1402، جهشی مشارکت‌محور در سراسر سازمان آغاز شد.
آمار درخشان مشارکت در سال 1403
بر اساس آمار ارائه شده، در سال 1403 تعداد 126,780 پیشنهاد از سوی کارکنان دریافت شد که از این میان، 64,645 پیشنهاد اجرایی شده است. این آمار نشان‌دهنده مشارکت فعال 90 درصدی کارکنان است. همچنین، 2,100 پروژه بهبود از دل همین پیشنهادها تعریف شد و 83 درصد از کارکنان مشارکت‌کننده مورد تقدیر قرار گرفتند. این اعداد به وضوح پویایی و اثرگذاری فرهنگ پیشنهاد در این شرکت را نشان می‌دهد.
مشارکت به مثابه یک فرهنگ ریشه‌دار
میرعنایت تأکید کرد که مشارکت کارکنان اکنون فراتر از یک ابزار، به یک فرهنگ سازمانی تبدیل شده است. بررسی فعالیت‌های سه دهه گذشته نشان می‌دهد که «گروه‌های بهبود» و «نظام پیشنهادها» زیرساخت‌های فرهنگی هستند که تفکر مشارکتی را در تاروپود سازمان جاری کرده‌اند. این مشارکت، از سطح عملیات تا تصمیم‌گیری‌های راهبردی، یک تعهد مشترک برای ساختن آینده‌ای متعالی است.
***
نهادینه‌سازی نظام‌های مشارکتی در فولاد مبارکه طی سه دهه، این شرکت را به یک معیار در مدیریت نوآوری و بهره‌وری تبدیل کرده است. آمار خیره‌کننده مشارکت کارکنان در سال 1403، شامل دریافت بیش از 126 هزار پیشنهاد و اجرای نزدیک به 65 هزار مورد، نشان‌دهنده بازگشت سرمایه قابل توجه از سرمایه‌گذاری بر نیروی انسانی است. این فرهنگ مشارکت، مستقیماً به کاهش هزینه‌ها، بهینه‌سازی فرایندها و افزایش کیفیت محصول منجر می‌شود و مزیت رقابتی پایدار فولاد مبارکه را در بازارهای داخلی و جهانی تقویت می‌کند. این مدل موفق نشان می‌دهد که توانمندسازی کارکنان، یک استراتژی کلیدی برای رشد اقتصادی و پیشتازی در صنعت است.
