همزمان با دهمین سالگرد اصلاحات بازار برق، چین در یک نقطه عطف حیاتی برای تدوین پانزدهمین برنامه پنج‌ساله خود قرار دارد. تصمیمات این کشور در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر، مسیر دستیابی به اهداف کربن‌زدایی و نقش آن در گذار جهانی انرژی را مشخص خواهد کرد. نشست «BNEF شانگهای 2025» به کانون اصلی این مباحث تبدیل شده و رهبران صنعت و سرمایه‌گذاران، چالش‌های اصلاحات بازار، تأمین مالی پروژه‌های پاک و گسترش جهانی شرکت‌های چینی را ارزیابی می‌کنند.
نقطه عطف تاریخی چین در گذار جهانی انرژی
کشور چین در یک نقطه عطف تاریخی و راهبردی قرار گرفته است که می‌تواند آینده انرژی جهانی را تحت تأثیر قرار دهد. با فرارسیدن دهمین سالگرد اصلاحات گسترده در بازار برق و همزمان با تدوین پانزدهمین برنامه پنج‌ساله توسعه، تصمیمات امروز پکن، مسیر این کشور را برای دستیابی به «نقطه صفر خالص انتشار کربن» ترسیم می‌کند. این انتخاب‌ها همچنین نقش تعیین‌کننده چین در گذار جهانی به سمت انرژی‌های پاک را تثبیت خواهد کرد. اهمیت این موضوع با نزدیک شدن به سی‌امین کنفرانس اعضای کنوانسیون تغییر اقلیم سازمان ملل (COP30) و افزایش فشارهای بین‌المللی برای تسریع فرآیند کربن‌زدایی، دوچندان شده است.
مباحث کلیدی در نشست BNEF شانگهای 2025
در همین راستا، نشست «بی‌ان‌ای‌اف شانگهای 2025» (BNEF Summit Shanghai 2025) به عنوان یک رویداد محوری، میزبان سیاست‌گذاران، سرمایه‌گذاران و رهبران برجسته صنایع خواهد بود. به گزارش مدیریت ارتباطات بورس انرژی ایران، شرکت‌کنندگان در این نشست به بحث و تبادل نظر پیرامون آینده اصلاحات در صنعت برق، راهکارهای تأمین مالی پروژه‌های سبز و نقش فزاینده چین در بازارهای بین‌المللی انرژی پاک خواهند پرداخت. این گردهمایی فرصتی است تا مسیر پیش‌روی این غول اقتصادی در عرصه انرژی‌های تجدیدپذیر به دقت ارزیابی شود.
یک دهه دگرگونی در بازار برق چین
اصلاحات 10 ساله بازار برق چین، ساختار تجارت و قیمت‌گذاری انرژی در این کشور را به کلی متحول کرده است. این سیستم از یک مدل مبتنی بر تعرفه‌های ثابت و خرید تضمینی، به سمت یک اکوسیستم رقابتی در بازار عمده‌فروشی حرکت کرده است. همچنین، سازوکارهای مبتنی بر بازار برای «خدمات جانبی» شکل گرفته و هزینه‌ها به تدریج به مصرف‌کنندگان نهایی منتقل شده‌اند. این تحول، به ویژه برای پروژه‌های تجدیدپذیر چالش‌برانگیز بوده است، زیرا گسترش «بازارهای نقدی» (spot markets) به پدیده «افت شدید قیمت‌ها در اثر مازاد عرضه» دامن زده است.
از مدل قدیمی تا اصلاحات ساختاری نوین
پیش از سال 2015، توسعه‌دهندگان پروژه‌های انرژی عمدتاً بر اساس گسترش سریع ظرفیت تولید و استفاده از روابط دولتی برای کسب مجوز رقابت می‌کردند. با کاهش رشد تقاضا برای برق، این مدل ناپایدار بودن خود را نشان داد و زمینه را برای اصلاحات عمیق فراهم آورد. البته پیشرفت اصلاحات در استان‌های مختلف چین یکسان نبوده و طراحی بازار آن همچنان با هنجارهای جهانی تفاوت‌هایی دارد. این ویژگی، گذار انرژی چین را به یک چالش پیچیده و در عین حال یک مطالعه موردی منحصربه‌فرد در سطح جهان تبدیل کرده است.
حضور قدرتمند چین در بازارهای جهانی انرژی پاک
همزمان با اصلاحات داخلی، شرکت‌های چینی حضور خود را در بازارهای جهانی انرژی پاک به شدت گسترش داده‌اند. طی 6 سال گذشته، این شرکت‌ها به طور متوسط سالانه بین 4 تا 5 گیگاوات در ظرفیت تولید برق بادی و خورشیدی در خارج از مرزها سرمایه‌گذاری کرده‌اند. این سرمایه‌گذاری‌ها که بر پایه توانمندی عظیم چین در تولید تجهیزات استوار است، نفوذ استراتژیک این کشور را در گذار جهانی انرژی به شکل چشمگیری افزایش می‌دهد.
نقشه سرمایه‌گذاری جهانی شرکت‌های چینی
منطقه «آسیا و اقیانوسیه»، با پیشتازی «استرالیا» و کشورهای «آسیای جنوب شرقی»، مقصد اصلی این سرمایه‌گذاری‌ها باقی مانده است. در قاره «آمریکا»، فعالیت‌ها عمدتاً در «برزیل» و «مکزیک» متمرکز شده است. در «اروپا» نیز کشورهایی مانند «بریتانیا» و «اسپانیا» به دلیل داشتن بازارهای بالغ و سیاست‌های پایدار، جذابیت بالایی برای سرمایه‌گذاران چینی دارند. در منطقه «خاورمیانه» و «آفریقا»، توسعه‌دهندگان چینی در کشورهایی نظیر «امارات متحده عربی» و «عربستان سعودی» فعال هستند، جایی که اهداف بلندپروازانه انرژی‌های تجدیدپذیر، همچنان سرمایه جذب می‌کند.
چرخش بانک‌های جهانی به سمت انرژی‌های کم‌کربن
تحولات بازار انرژی با تغییر رویکرد نهادهای مالی جهانی همراه بوده است. در سال 2024، بانک‌های پیشرو جهان تقریباً به اندازه سوخت‌های فسیلی، در تأمین مالی انرژی‌های کم‌کربن سرمایه‌گذاری کردند. به ازای هر 1 دلار تأمین مالی برای نفت، گاز طبیعی یا زغال‌سنگ، مبلغ 89 سنت به پروژه‌های کم‌کربن مانند انرژی بادی، خورشیدی و شبکه‌های برق اختصاص یافت. این روند مثبت در چین نیز با قدرت مشاهده شد و «نسبت تأمین مالی بانکی عرضه انرژی» این کشور را بهبود بخشید.
روندهای تأمین مالی در چین
در سال 2025، «بلومبرگ‌ان‌ای‌اف» (BloombergNEF) اگرچه افزایش جزئی در حجم تأمین مالی سوخت‌های فسیلی را ثبت کرد، اما همزمان تأمین مالی بدهی برای پروژه‌های کم‌کربن در سرزمین اصلی چین به بالاترین سطح خود از سال 2021 رسید. در مقابل، انتشار اوراق قرضه مرتبط با سوخت‌های فسیلی بسیار پایین‌تر از سطح سال‌های 2021-2022 باقی مانده است. این ترکیب نشان‌دهنده یک چرخش ساختاری در اولویت‌های تأمین مالی به نفع انرژی‌های پاک است.
***
تصمیمات چین در آستانه پانزدهمین برنامه پنج‌ساله، یک اثر دومینویی بر کل زنجیره تأمین انرژی جهانی خواهد داشت. پیوندی ناگسستنی میان اصلاحات بازار داخلی، گسترش سرمایه‌گذاری‌های خارجی و روندهای تأمین مالی جهانی وجود دارد. موفقیت چین در ایجاد یک بازار برق پایدار و رقابتی که بتواند انرژی‌های تجدیدپذیر را به طور مؤثر جذب کند، نه تنها برای دستیابی به اهداف اقلیمی خود این کشور حیاتی است، بلکه می‌تواند هزینه‌های فناوری‌های پاک را در سطح جهان کاهش دهد. از سوی دیگر، سرمایه‌گذاری شرکت‌های چینی در خارج از کشور، امنیت انرژی را برای کشورهای میزبان افزایش داده و نفوذ ژئواکونومیک پکن را تقویت می‌کند. این تحولات نشان می‌دهد که گذار به انرژی پاک، صرفاً یک مسئله زیست‌محیطی نیست، بلکه یک میدان رقابت استراتژیک اقتصادی و سیاسی است.
