پس از وقفه‌ای 2 ساله، عرضه بنزین ویژه (سوپر) وارداتی از هفته آینده در بورس انرژی ایران آغاز می‌شود. محمد نظیفی، مدیرعامل بورس انرژی، اعلام کرد قیمت این فرآورده بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا و در فرایند مچینگ تعیین خواهد شد. در حال حاضر، واردکنندگان و توزیع‌کنندگان، بنزین را به جایگاه‌داران عرضه می‌کنند. با وجود آمادگی زیرساخت‌ها، تاکنون تنها 2 شرکت توانسته‌اند مجوزهای لازم برای عرضه را کسب کنند.
آغاز عرضه بنزین ویژه در بورس انرژی
محمد نظیفی، مدیرعامل بورس انرژی ایران، از عرضه قریب‌الوقوع بنزین ویژه پس از 2 سال وقفه در این بازار خبر داد. او تأکید کرد که فرآیند عرضه و مچینگ (تطبیق عرضه و تقاضا) این محصول از هفته آینده آغاز خواهد شد. در حال حاضر، زیرساخت‌های معاملاتی و دستورالعمل‌های لازم برای عرضه انواع دیگر بنزین نیز فراهم است. این اقدام در حالی صورت می‌گیرد که سوخت هوایی یا بنزین هواپیما نیز به‌صورت گاه‌به‌گاه توسط پالایشگاه‌ها در بورس انرژی عرضه می‌شود.
مکانیسم کشف قیمت؛ نبض بازار تعیین‌کننده است
یکی از تفاوت‌های بنیادین این روش عرضه، نحوه تعیین قیمت است. مدیرعامل بورس انرژی تصریح کرد که قیمت بنزین سوپر وارداتی را مکانیزم عرضه و تقاضا در بازار مشخص می‌کند. او افزود که نمی‌توان پیش از انجام فرآیند مچینگ، نظری قطعی در مورد قیمت ارائه داد. با این حال، احتمالاً در اطلاعیه عرضه، یک مبنای قیمتی اولیه از سوی شرکت عرضه‌کننده اعلام خواهد شد تا معاملات بر اساس آن شکل بگیرد.
چالش‌های پذیرش؛ فقط 2 شرکت مجوز گرفتند
با وجود اینکه ده‌ها شرکت مجوز واردات بنزین را در اختیار دارند، تاکنون تنها 2 شرکت موفق به پذیرش محموله‌های خود در بورس شده‌اند. نظیفی دلیل این موضوع را الزامات فعالیت در بازارهای تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار دانست. مواردی مانند داشتن کد بورسی، توانایی ارائه تضامین مالی و وثیقه‌گذاری از جمله این فرایندها هستند. او ابراز امیدواری کرد که سایر شرکت‌ها نیز با تسریع در صدور مجوزها، به زودی وارد این بازار رقابتی شوند.
زنجیره توزیع؛ از واردکننده تا جایگاه‌دار
بر اساس شیوه‌نامه تدوین‌شده توسط وزارت نفت، عرضه‌کنندگان بنزین ویژه، واردکنندگان و توزیع‌کنندگان خواهند بود. در سازوکار فعلی، توزیع‌کنندگان، بنزین خریداری‌شده از بورس را به جایگاه‌داران عرضه می‌کنند. سپس این سوخت از طریق جایگاه‌ها به دست مصرف‌کنندگان نهایی می‌رسد. در حال حاضر امکان خرید و فروش مستقیم بنزین برای عموم مردم در بورس انرژی وجود ندارد.
***
بازگشایی تابلوی معاملات بنزین ویژه در بورس انرژی، گامی مهم به سوی شفاف‌سازی و ایجاد یک بازار رقابتی برای فرآورده‌های نفتی است. این اقدام می‌تواند با تعیین قیمت بر اساس عرضه و تقاضا، جذابیت سرمایه‌گذاری در این حوزه را افزایش دهد. همانطور که تابلوی سبز برق به ایجاد دسترسی اقتصادی به بازار کمک کرد، این سازوکار نیز پتانسیل حل بخشی از ناترازی انرژی را دارد. چالش اصلی پیش رو، تسهیل فرایندها برای ورود بازیگران بیشتر و گسترش این زنجیره شفاف تا مصرف‌کننده نهایی است. موفقیت این طرح می‌تواند الگویی برای آزادسازی تدریجی قیمت سایر حامل‌های انرژی در آینده باشد.
