نشست سالانه کمیته بازارهای نوظهور و در حال رشد (GEMC) وابسته به سازمان بینالمللی کمیسیونهای اوراق بهادار (IOSCO)، با ترسیم یک نقشه راه راهبردی برای اقتصادهای در حال توسعه به کار خود پایان داد. در این رویداد که با حضور سیاستگذاران ارشد مالی جهان در مالت برگزار شد، نمایندگان کشورهایی نظیر هند، قبرس، ترکیه و آفریقای جنوبی، تجربیات عملیاتی خود را در زمینه مدیریت ریسکهای فناوری و توسعه ابزارهای نوین مالی به اشتراک گذاشتند. تمرکز اصلی این اجلاس بر ایجاد تعادل میان «شتاب نوآوری در فینتکها» و «ضرورت حیاتی تابآوری سایبری» استوار بود و نهادهای ناظر بر لزوم بهکارگیری استانداردهای یکپارچه برای تعمیق بازارهای سرمایه تاکید کردند.
تقابل فرصت و ریسک در نوآوریهای مالی
روز پایانی نشست سالانه کمیته بازارهای نوظهور و در حال رشد (GEMC) با سخنرانی کلیدی رودریگو بوئناونتورا، دبیرکل IOSCO و میزبانی مرجع خدمات مالی مالت (MFSA) آغاز شد تا چالشهای بنیادین بازارهای سرمایه را بررسی کند. در پنل تخصصی نخست با محوریت «فناوریهای نوظهور و همکاریهای فرامرزی»، دکتر جرج تئوکاریدس، رئیس کمیسیون بورس و اوراق بهادار قبرس (CySEC)، تحلیلی جامع از تجربه 10 ساله این کشور ارائه داد. او توضیح داد که موقعیت استراتژیک قبرس موجب هجوم شرکتهای سرمایهگذاری شد، اما بسیاری از این نهادها در توسعه محصولات نوآورانه با موانع نظارتی جدی روبهرو شدند. تئوکاریدس چهار ستون اصلی موفقیت قبرس را قوانین مستحکم اروپایی، زیرساختهای نرمافزاری پیشرفته، برخورد قاطع با متخلفان (لغو فوری مجوز) و سرمایهگذاری کلان در سواد مالی برشمرد و پیشنهاد داد که بازارهای نوظهور برای مدیریت همزمان ریسک و نوآوری، همکاری خود را با نهادهایی مانند ESMA گسترش دهند.
سندباکسهای نظارتی و زیرساختهای احراز هویت
در ادامه بررسی ابزارهای حمایتی، پرادیپ راماکریشنان، مدیر اجرایی مرجع خدمات مالی بینالمللی هند (IFSCA)، از مکانیزم «سندباکس» (Sandbox) بهعنوان یک محیط ایزوله و امن برای آزمایش ایدههای استارتآپهای فینتک یاد کرد. او با تشریح دستاوردهای هند در این حوزه، بر کارکرد حیاتی فرآیندهای «شناخت مشتری» (KYC) در تسهیل مبادلات مالی تاکید ورزید. راماکریشنان ضمن معرفی یک اپلیکیشن دارای مجوز از SEBI، به سیستم تسویه سریع دلاری اشاره کرد و توضیح داد که چگونه زیرساختهای پیشرفته KYC نه تنها برای تراکنشها، بلکه برای رسیدگی چابک به شکایات سرمایهگذاران نیز مورد استفاده قرار میگیرند و کارایی سیستم نظارتی را به طرز چشمگیری افزایش دادهاند.
قانونگذاری در عصر رمزارزها و هوش مصنوعی
دکتر ام. اسلی کوچوکگونگور، رئیس دپارتمان توسعه استراتژی هیات بازار سرمایه ترکیه (CMB)، در تشریح وضعیت کشورهای در حال توسعه بیان کرد که معمولاً پیشرفتها ابتدا در نظام بانکی رخ میدهد، اما سرعت سرسامآور نوآوری در فینتکها قانونگذاران را به چالش میکشد. او از اصلاحات مقرراتی در ترکیه خبر داد و به دو نقطه عطف تاریخی اشاره کرد: معرفی چارچوب تأمین مالی جمعی در سال 2016 و راهاندازی رژیم حقوقی «ارائهدهندگان خدمات داراییهای رمزارزی» در سال 2024 که با الگوبرداری از استانداردهای اتحادیه اروپا تدوین شده است. در سوی دیگر، لوران فان بوریک از کمیسیون نظارت بخش مالی لوگزامبورگ (CSSF)، هوش مصنوعی را حوزهای نوظهور با چالش جدی «کمبود نیروی متخصص» معرفی کرد و آموزش مستمر کارکنان و اشتراک دانش با نهادهای بینالمللی را تنها راهکار مقابله با این خلأ دانستی دانست.
راهبردهای دفاعی در برابر تهدیدات سایبری
بخش دوم نشست با تمرکز بر «تابآوری سایبری» و گزارش تکاندهنده صندوق بینالمللی پول (IMF) همراه بود. نماینده این صندوق اعلام کرد که پس از پایش وضعیت 16 کشور (عمدتاً با بازارهای نوظهور)، نتیجهگیری نهایی نشاندهنده نیاز مبرم و فوری این کشورها به پشتیبانیهای فنی و زیرساختی است. شانا لسپر، معاون مدیرعامل مرجع پولی برمودا، چهار چالش اساسی کشورش را شامل کمبود متخصص، فقدان قوانین شفاف، ضعف نظارتی و دشواری در جمعآوری دادههای ریسک سیستمیک دانست. او راهکار برمودا را در تقویت ارتباطات داخلی و خارجی، ارتقای ساختار سازمانی و افزایش ضمانت اجرایی قوانین خلاصه کرد.
مدیریت بحران و پروتکلهای واکنش سریع
شمیلا کارا از مرجع مالی آفریقای جنوبی، برنامه عملیاتی این کشور را شامل تدوین مقررات جدید در سال 2024 و برگزاری نشستهای تعاملی میان ناشران و استارتآپها در سال 2025 اعلام کرد. در همین راستا، ماگدالنا واپسا-پارچفسکا از مرجع نظارت مالی لهستان (KNF)، تجربه موفق این کشور در تشکیل «تیم واکنش به حوادث سایبری» (CIRT) از سال 2019 را تشریح کرد. او با اشاره به نقش حیاتی این تیم در دوران همهگیری کرونا و جنگ اوکراین، اظهار داشت که لهستان به جای قوانین خشک، از «توصیههای نرم» و نظارت هوشمند استفاده میکند و تمامی نهادهای مالی را ملزم به استفاده از سیستم تأیید هویت دوطرفه مبتنی بر پروتکلهای CIRT کرده است. خوسافات د لونا مارتینز از IOSCO نیز یادآور شد که چارچوبهای استاندارد تابآوری عملیاتی که از سال 2015 و 2017 با همکاری نهادهای جهانی تدوین شدهاند، همچنان مبنای اصلی این اقدامات هستند.
معماری نوین برای تعمیق بازارهای سرمایه
پنل نهایی این اجلاس با حضور رؤسای نهادهای ناظر از مالزی، نیجریه، صربستان و مصر، به بررسی راهکارهای «عمقبخشی به بازار» اختصاص داشت. در این نشست که با مدیریت دبیرکل فعلی آیسکو برگزار شد، آزالینا ادهم (مالزی)، اموموتیمی جان آگاما (نیجریه)، مارکو یانکوویچ (صربستان) و محمد فرید صالح (مصر) به تبادل نظر پرداختند. محور گفتوگوها بر استراتژیهای افزایش نقدینگی، جلب اعتماد سرمایهگذاران خرد، تنوعبخشی به سبد محصولات مالی و تسهیل ورود بنگاههای کوچک و متوسط (SMEs) به بازار سرمایه متمرکز بود. شرکتکنندگان توافق کردند که استفاده از ظرفیت فینتکها و تقویت همکاریهای فرامرزی، کلید اصلی غلبه بر چالشهایی نظیر پراکندگی نقدینگی و تأمین مالی بلندمدت در اقتصادهای نوظهور خواهد بود.
***
خروجی نشست مالت نشان میدهد که پارادایم حاکم بر بازارهای نوظهور از «توسعه کمی» به سمت «توسعه کیفی و امن» تغییر جهت داده است. تمرکز همزمان بر سه ضلع «نوآوری، امنیت سایبری و عمقبخشی»، حاکی از بلوغ نهادهای ناظر در این کشورهاست که دریافتهاند جذب سرمایه بدون زیرساخت امنیتی و نظارتی مدرن، پایدار نخواهد بود. دادههای ارائه شده توسط نمایندگان هند، ترکیه و لهستان اثبات میکند که موفقیت در بازارهای مالی آینده، در گروِ چابکی در پذیرش فناوریهای جدید (مانند رمزارز و هوش مصنوعی) و همزمان، سختگیری هوشمندانه در پروتکلهای امنیتی و احراز هویت است.
