مجتمع مس سونگون با تغییر رویکرد از اقدامات تبلیغاتی به استراتژیهای زیرساختی، طرح احیای جنگلهای قرهداغ را در قالب یک پروژه ۴۰۰ هکتاری آغاز کرده است. این مجتمع صنعتی با هدفگذاری کاشت ۲۶۰۰۰ اصله نهال در سال جاری و احداث ۵ کیلومتر شبکه آبیاری، به دنبال تضمین بقای اکوسیستم منطقه است. مدیران این مجموعه، توسعه پایدار را در گرو همنشینی تولید صنعتی و حفاظت از منابع طبیعی میدانند.
عبور از نگاه ابزاری به توسعه پایدار واقعی
مدیریت ارشد مجتمع مس سونگون رویکرد نوینی را در تعامل با محیطزیست منطقه اتخاذ کرده است. اصغر باقریان، مدیر این مجتمع، اعلام کرده که نگاه این واحد صنعتی به مقوله طبیعت دیگر یک نگاه ابزاری، ویترینی یا صرفاً تبلیغاتی نیست. برنامههای جاری نشان میدهد که حفاظت از اکوسیستم بخشی جداییناپذیر از ساختار توسعه پایدار و هویت سازمانی سونگون شده است. حمایتهای مستقیم مدیرعامل شرکت ملی صنایع مس ایران نیز باعث شده تا موانع اجرایی برطرف شود و سرعت پیادهسازی پروژههای سبز در سال جاری شتاب بیسابقهای بگیرد. هدف اصلی این است که فعالیتهای معدنی کمترین ردپای منفی را بر طبیعت بکر آذربایجان بر جای بگذارد.
عملیاتیسازی طرح ۴۰۰ هکتاری جنگلکاری
سنگبنای اقدامات اکولوژیک مجتمع، اجرای طرح جامع جنگلکاری در مساحتی بالغ بر ۴۰۰ هکتار است. تیمهای اجرایی با مطالعات دقیق اقلیمی، گونههای گیاهی بومی و سازگار با شرایط منطقه قرهداغ را شناسایی کردهاند. آمارها نشان میدهد که تاکنون ۱۶۰۰۰ اصله نهال در این اراضی کاشته شده و تحت مراقبتهای اولیه قرار گرفتهاند. اما این پایان کار نیست؛ فاز دوم عملیات که به کاشت پاییزه اختصاص دارد، هماکنون آغاز شده است. طبق برنامهریزیها، ۱۰۰۰۰ نهال جدید در این مرحله به عرصههای جنگلی افزوده میشود. بدین ترتیب، مجموع نهالهای کاشته شده در سال جاری به عدد ۲۶۰۰۰ اصله خواهد رسید که رکوردی قابل توجه در مسئولیتهای اجتماعی صنایع منطقه محسوب میشود.
توسعه زیرساختهای حیاتی برای تضمین بقا
تفاوت اصلی طرحهای جدید مس سونگون با پروژههای رایج، تمرکز بر «زیرساختهای ماندگار» به جای اکتفا به کاشت ساده است. مدیر مجتمع سونگون تأکید دارد که موفقیت جنگلکاری تنها با کاشتن نهال حاصل نمیشود، بلکه نگهداری و آبیاری آن حیاتی است. در همین راستا، ۵ تانکر عظیم با ظرفیت ۲۰۰۰۰ لیتر برای تأمین پایدار آب در نقاط مختلف نصب شده است. همچنین احداث ۵ کیلومتر شبکه مدرن آبیاری، شریان حیاتی این جنگلهای نوپا را تشکیل میدهد. آمادهسازی ۳۶۰۰۰ چاله فنی برای کاشت، نشاندهنده دورخیز این مجموعه برای گسترش فضای سبز در سالهای آینده است. این زیرساختها تضمین میکنند که طرحهای احیا به یک دوره محدود نشده و نتایج ملموس و بلندمدتی داشته باشند.
ایجاد کمربند سبز در شریان ارتباطی منطقه
دامنه فعالیتهای زیستمحیطی سونگون از محدوده معدن فراتر رفته و به محورهای مواصلاتی نیز رسیده است. طرح ایجاد کمربند سبز در حاشیه بزرگراه خواجه – ورزقان با سرعت در حال پیشرفت است. تیمهای فنی تاکنون ۵۰۰۰ چاله را در این مسیر آمادهسازی کردهاند و عملیات کاشت پاییزه از ابتدای ماه آذر کلید خورده است. هدف از این پروژه، خلق یک نوار سبز چشمنواز در ورودی شهرستان ورزقان است که علاوه بر تلطیف هوا، منظره بصری جاده را برای مسافران و اهالی منطقه دگرگون خواهد کرد.
همنشینی طلای سرخ و سبز در آذربایجان
فلسفه نهایی مجتمع مس سونگون، ایجاد تعادل میان بهرهبرداری صنعتی و حفظ سرمایههای ملی است. باقریان این مجتمع را پاسدار «طلای سبز» (جنگلهای ارسباران) در کنار تولید «طلای سرخ» (مس) میداند. پیام روشن این اقدامات آن است که توسعه صنعتی و حفظ محیطزیست دو خط موازی و جدا از هم نیستند. مس سونگون متعهد شده است که مسئولیت خود را در قبال حفظ گنجینه طبیعی قرهداغ به طور کامل ایفا کند و این مسیر را با قدرت و تخصیص منابع مالی لازم ادامه دهد.
****
سرمایهگذاری سنگین مس سونگون در زیرساختهای آبیاری و جنگلکاری، نشاندهنده درک صحیح مدیریت از مفهوم «مجوز اجتماعی فعالیت» (Social License to Operate) است. در عصری که مسائل زیستمحیطی میتواند به چالش اصلی صنایع معدنی تبدیل شود، رویکرد فعالانه (Proactive) سونگون ریسکهای آتی را کاهش میدهد. احیای جنگلهای قرهداغ نه تنها یک اقدام ترمیمی برای جبران اثرات معدنکاری است، بلکه به عنوان یک سرمایهگذاری بلندمدت بر روی برندینگ سبز شرکت ملی صنایع مس ایران عمل میکند. موفقیت این طرح در گرو تداوم تأمین آب پایدار و نگهداری علمی از نهالهای کاشته شده در سالهای خشکسالی خواهد بود.
