بر اساس اعلام رسمی سخنگوی دولت، نرخ بنزین جایگاهها از بامداد شنبه ۲۲ آذر ماه به ۵ هزار تومان افزایش مییابد. در پی این تصمیم، اطلاعیهای مشترک میان شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی، سازمان برنامه و بودجه و تاکسیهای اینترنتی صادر شد که جزئیات سهمیه جبرانی را تعیین میکند. طبق این توافق، سقف سهمیه مازاد برای خودروهای بنزینی فعال در اسنپ و تپسی ماهانه ۲۰۰ لیتر و برای خودروهای دوگانهسوز ۹۵ لیتر تعیین شده است. همچنین مابهالتفاوت نرخ دوم و نرخ آزاد جدید به صورت اعتباری به حساب رانندگان واریز میشود تا از افزایش کرایهها جلوگیری شود.
آغاز عرضه بنزین با نرخ جدید ۵ هزار تومانی
طبق اظهارات صریح سخنگوی دولت، سیاست جدید نرخگذاری سوخت اجرایی شده و از بامداد روز شنبه ۲۲ آذر ماه، قیمت بنزین در جایگاههای سوخت سراسر کشور به رقم ۵ هزار تومان تغییر پیدا خواهد کرد. این تصمیم مهم اقتصادی که با هدف اصلاح الگوی مصرف و مدیریت منابع انرژی اتخاذ شده، بلافاصله با تدوین بستههای حمایتی برای ناوگان حملونقل عمومی و اینترنتی همراه شده است تا اثرات تورمی آن بر هزینه حملونقل مسافران کنترل شود. نهادهای مسئول شامل شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی، سازمان برنامه و بودجه کشور و وزارت کشور با همکاری اتحادیه کشوری کسب و کارهای مجازی، سازوکار دقیقی را برای حمایت از رانندگان فعال طراحی کردهاند.
سقف سهمیه اعتباری خودروهای بنزینی و دوگانهسوز
در اطلاعیه مشترک دستگاههای اجرایی و تاکسیهای اینترنتی، سهمیههای دقیق سوخت بر اساس نوع خودرو تفکیک شده است. برای هر خودروی تکسوز بنزینی فعال در ناوگان تاکسیهای اینترنتی، سقف سهمیه سوخت ماهانه معادل ۲۰۰ لیتر در نظر گرفته شده است. این مقدار، مازاد بر ۶۰ لیتر سهمیه نرخ اول و ۱۰۰ لیتر سهمیه نرخ دوم کارت سوخت شخصی راننده است. همچنین برای خودروهای دوگانهسوز، سقف سهمیه ماهانه ۹۵ لیتر تعیین شده که این میزان نیز افزون بر ۳۰ لیتر سهمیه پایه و ۱۰۰ لیتر سهمیه نرخ دوم محاسبه میشود. رانندگان میتوانند بیش از این مقادیر در جایگاهها سوختگیری کنند، اما سهمیه اعتباری یارانهای تنها تا سقفهای اعلام شده ( ۲۰۰ و ۹۵ لیتر) به آنها تعلق میگیرد.
سهمیه اختصاصی برای موتورسیکلتهای فعال
بخش دیگری از این دستورالعمل به ناوگان موتورسیکلت فعال در حملونقل بار و مسافر اینترنتی اختصاص دارد. بر این اساس، برای هر موتورسیکلت فعال که دارای کارت سوخت معتبر باشد، سهمیهای معادل ۴۰ لیتر در ماه تخصیص مییابد. این سهمیه نیز به صورت مازاد بر ۲۵ لیتر سهمیه نرخ اول و ۳۵ لیتر سهمیه نرخ دوم کارت سوخت موتورها محاسبه خواهد شد. شرط اصلی بهرهمندی از این حمایت برای راکبان موتورسیکلت، داشتن کارت سوخت فعال و عدم فرسودگی وسیله نقلیه است و موتورهای فاقد پلاک یا کارت سوخت از این چرخه حمایتی حذف شدهاند.
مکانیزم واریز مابهالتفاوت ریالی به حساب رانندگان
شیوه تخصیص این یارانه به صورت «اعتباری-ریالی» طراحی شده است. به این معنا که مابهالتفاوت نرخ دوم بنزین ( ۳ هزار تومان) و نرخ آزاد جدید جایگاه ( ۵ هزار تومان) محاسبه و به رانندگان پرداخت میشود. مبنای این پرداخت، اطلاعات سفر و پیمایش دقیقی است که توسط سکوهای اینترنتی (اسنپ و تپسی) ثبت و اعلام میشود. پس از تایید نهایی پیمایش توسط وزارت کشور، سازمان هدفمندسازی یارانهها مبلغ محاسبه شده را مستقیماً به حساب بانکی رانندگان و راکبان واریز میکند. دولت وعده داده است که دستورالعمل اجرایی نحوه دقیق تبدیل پیمایش به اعتبار ریالی را به زودی ابلاغ کند.
ملاک محاسبه پیمایش و شمولیت خودروهای وارداتی
در این طرح جدید، محاسبه پیمایش برای تخصیص اعتبار سوخت، از همان «کیلومتر اول» آغاز سفر در هر ماه لحاظ میشود و هیچگونه مسافت اولیهای از محاسبات کسر نخواهد شد. تمامی کاربران راننده فعال در سکوها مشمول این طرح هستند. نکته حائز اهمیت در این اطلاعیه، وضعیت خودروهای وارداتی و خودروهای نوشماره داخلی است؛ چنانچه سهمیه یارانهای کارت سوخت این خودروها به هر دلیلی حذف شده باشد، این دسته از خودروها نیز مبتنی بر پیمایش ماهانه تایید شده توسط وزارت کشور، مشمول دریافت کامل سهمیه بند اول ( ۲۰۰ لیتر برای بنزینی و ۹۵ لیتر برای دوگانهسوز) خواهند بود.
تعهد سکوها به ثبات هزینه سفر
پایانبخش این توافقنامه، تعهد سکوهای اینترنتی به حفظ ثبات قیمتهاست. شرکتهای فعال در حوزه حملونقل آنلاین متعهد شدهاند که با توجه به دریافت مابهالتفاوت هزینه سوخت توسط رانندگان، هزینه تمامشده سفرها به بهانه افزایش نرخ بنزین بالا نرود. در واقع، این مکانیزم طراحی شده تا فشار افزایش قیمت سوخت از روی دوش راننده برداشته شود و در نتیجه، نیازی به افزایش کرایه برای مصرفکننده نهایی نباشد. البته سازوکار قیمتگذاری پویا که مبتنی بر عرضه و تقاضا (مانند ساعات اوج ترافیک یا شرایط جوی) است، همچنان به قوت خود باقی خواهد ماند.
***
اجرای طرح افزایش قیمت بنزین به ۵ هزار تومان، یکی از مهمترین تصمیمات اقتصادی دولت در نیمه دوم سال است که با رویکردی متفاوت نسبت به ادوار گذشته اجرا میشود. دولت با تفکیک سهمیه تاکسیهای اینترنتی و پرداخت مستقیم مابهالتفاوت به حساب رانندگان، تلاش میکند زنجیره انتقال تورم از سوخت به کرایه حملونقل را قطع کند. موفقیت این طرح در گرو پرداخت منظم و بدون تاخیر یارانههای اعتباری است؛ چرا که هرگونه وقفه در واریزیها میتواند تعادل عرضه و تقاضا را در پلتفرمهای هوشمند برهم زده و رانندگان را نسبت به قبول سفرها دلسرد کند. این مدل، آزمونی جدی برای کارایی سیستم «یارانه هدفمند مشروط به پیمایش» در اقتصاد ایران خواهد بود.
