وزارت نفت دولت چهاردهم با ثبت رکوردی تازه در عرصه انرژی و محیطزیست، تحویل نفتگاز یورو ۴ به نیروگاههای استان تهران را تا ۵۱۲ درصد نسبت به سال گذشته افزایش داده است. طبق آمارهای رسمی، تاکنون ۴۲۰ میلیون لیتر نفتکوره کمسولفور تولید شده و سهم سوخت استاندارد در نیروگاههای دماوند و پرند به ۸۵ درصد رسیده است. همزمان، قراردادهای جدید برای تولید ۵۵ هزار خودروی دوگانهسوز با هدف صرفهجویی سالانه ۴۹۰ میلیون لیتر بنزین نهایی شده که نشاندهنده تغییر ریل سیاستگذاری انرژی به نفع هوای پاک است.
انقلاب در سبد سوخت نیروگاهی و جهش آماری دماوند و پرند
وزارت نفت دولت چهاردهم با اتخاذ رویکردی تهاجمی در برابر آلایندهها، تغییرات بنیادینی در ترکیب سوخت تحویلی به نیروگاههای استراتژیک اطراف پایتخت اعمال کرده است. طبق دادههای دقیق شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی ایران، نیروگاه دماوند از ابتدای سال جاری تا کنون، حجمی معادل ۳۱۰ میلیون لیتر نفتگاز دریافت کرده است. نکته حائز اهمیت اینجاست که ۳۰۰ میلیون لیتر از این حجم عظیم، یعنی معادل ۹۷ درصد کل ورودی، به نفتگاز با استاندارد یورو ۴ اختصاص دارد. وضعیت در نیروگاه پرند نیز تغییر چشمگیری را تجربه میکند؛ این مجموعه صنعتی از مجموع ۵۷ میلیون لیتر سوخت دریافتی، ۳۱ میلیون لیتر (بیش از ۵۳ درصد) نفتگاز یورو ۴ دریافت کرده است. مقایسه این ارقام با دوره مشابه در سال گذشته، عمق تحول را نشان میدهد؛ در سال قبل تحویل سوخت یورو ۴ به نیروگاه پرند صفر و به دماوند تنها ۴۹ میلیون لیتر بود. این آمار نشاندهنده رشد ۱۰۰ درصدی در پرند و جهش خیرهکننده ۵۱۲ درصدی در نیروگاه دماوند است که فراتر از تعهدات معمول شرکت ملی پخش ارزیابی میشود.
تحقق ۸۵ درصدی استانداردسازی فراتر از توافقهای زیستمحیطی
همکاری راهبردی میان شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی و سازمان محیطزیست وارد فاز اجرایی جدیدی شده است. بر اساس توافقهای اولیه، مقرر شده بود که ۵۰ درصد از سوخت مورد نیاز نیروگاههای کلیدی دماوند و پرند از نوع استاندارد یورو ۴ تأمین شود. با این حال، گزارشهای میدانی نشان میدهد که وزارت نفت از این سقف عبور کرده و اکنون ۸۵ درصد سبد سوخت این نیروگاهها را با سوخت پاک پر کرده است. ثبت رشد ۸ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل در این شاخص، بیانگر اراده جدی سیاستگذاران انرژی برای حذف گوگرد از چرخه تولید برق در مجاورت کلانشهرهاست و این اقدام تأثیر مستقیمی بر کاهش شاخصهای آلودگی ثابت دارد.
تولید و توزیع ۴۲۰ میلیون لیتر نفتکوره کمسولفور برای نخستین بار
صنعت پالایش کشور با دستیابی به فناوریهای نوین، گام بلندی در جهت کیفیسازی سنگینترین برشهای نفتی برداشته است. برای نخستین بار در تاریخ صنعت نفت کشور، حجم قابلتوجه ۴۲۰ میلیون لیتر نفتکوره کمسولفور با محتوای گوگرد تنها ۰.۵ درصد وزنی تولید و در شریانهای مصرف نیروگاهی تزریق شد. این دستاورد فنی نشان میدهد که تمرکز بر محیطزیست تنها محدود به سوختهای سبک نیست. علاوه بر این، شبکه توزیع سوخت در پایتخت به طور کامل تحت پوشش بنزین و نفتگاز استاندارد قرار گرفته است؛ بهگونهای که تمام جایگاههای عرضه سوخت در شهر تهران، فرآوردههایی با استاندارد یورو ۴ و میزان گوگرد کمتر از ۵۰ پیپیام (قسمت در میلیون) عرضه میکنند که این امر شاخصهای سلامت هوا را بهبود میبخشد.
تبرئه نیروگاهها و شناسایی متهم اصلی آلودگی هوا
دادههای کیفیت سنجی هوا حقایق مهمی را درباره منشأ آلودگی تهران آشکار میکند. با وجود هشدارهای مربوط به آلودگی، بررسیهای تخصصی شرکت کنترل کیفیت هوا نشان میدهد که غلظت دیاکسید گوگرد در آسمان تهران در محدوده کاملاً سالم و استاندارد قرار دارد. این داده علمی اثبات میکند که نیروگاهها به دلیل دریافت سوخت پاک (نفتگاز یورو ۴)، نقش مخربی در آلودگی فعلی ندارند. در مقابل، شاخص ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون از مرز هشدار عبور کرده است. این ذرات ریز عمدتاً ناشی از احتراق ناقص در منابع متحرک شهری نظیر خودروهای فرسوده، موتورسیکلتها و فعالیتهای عمرانی هستند و اکنون بهعنوان عامل اصلی کاهش کیفیت هوا شناخته میشوند.
بحران مصرف سوخت در ناوگان فرسوده و هدررفت منابع
بررسی وضعیت ناوگان حملونقل کشور از وجود یک حفره بزرگ در مصرف انرژی حکایت دارد. آمارهای رسمی تأیید میکنند که از مجموع ۴۱ میلیون وسیله نقلیه موجود در کشور، ۲۲ میلیون دستگاه یعنی بیش از ۵۰ درصد کل ناوگان، در زمره خودروهای فرسوده قرار میگیرند. این خودروها با اشتهای سیریناپذیر برای سوخت، تعادل عرضه و تقاضا را برهم زدهاند. یک خودروی فرسوده در هر ۱۰۰ کیلومتر پیمایش، بین ۱۶ تا ۲۲ لیتر بنزین میسوزاند؛ رقمی که تقریباً دو برابر مصرف یک خودروی معمولی و بیش از دو برابر مصرف خودروهای نوشماره داخلی (۸ تا ۱۰ لیتر) است. این شکاف عمیق مصرف، ضرورت نوسازی و تغییر ریل سوخترسانی را دوچندان میکند.
توسعه استراتژیک سیانجی و صرفهجویی ۴۹۰ میلیون لیتری
دولت چهاردهم راهبرد توسعه خودروهای دوگانهسوز را بهعنوان مکمل حیاتی برای مدیریت مصرف بنزین فعال کرده است. طرح تبدیل رایگان خودروهای عمومی و شخصی به سیستم دوگانهسوز با سرعت در حال اجراست. در همین راستا، قراردادهای کلانی برای تولید ۵۵ هزار خودروی دوگانهسوز با غولهای خودروسازی یعنی ایرانخودرو و زامیاد منعقد شده است. برآوردها نشان میدهد اجرایی شدن این قراردادها به تنهایی موجب صرفهجویی سالانه ۳۳۰ میلیون لیتر بنزین خواهد شد. علاوه بر این، با امضای دو قرارداد جدید سرمایهگذاری به ارزش ۲۳ میلیون دلار، ظرفیت صرفهجویی سالانه ۱۶۰ میلیون لیتر بنزین دیگر نیز ایجاد میشود. مجموع این اقدامات با هدف کاهش فشار بر پالایشگاههای تولید بنزین و بهرهگیری از ظرفیت عظیم شبکه گاز کشور طراحی شده است.
***
اقدامات اخیر وزارت نفت نشاندهنده گذار از «مدیریت توزیع سوخت» به «مدیریت کیفیت و الگوی مصرف» است. تزریق حجم بیسابقه سوخت یورو ۴ به نیروگاهها، ریسک تعطیلی صنایع و خاموشیها را کاهش میدهد و هزینههای پنهان سلامت ناشی از آلودگی گوگردی را به حداقل میرساند. از سوی دیگر، سرمایهگذاری ۲۳ میلیون دلاری در صنعت سیانجی و نوسازی ناوگان، یک تصمیم اقتصادی هوشمندانه برای کاهش وابستگی به بنزین و جلوگیری از واردات این فرآورده گرانقیمت است. تداوم این روند میتواند تراز انرژی کشور را در میانمدت متعادل کرده و امنیت انرژی در بخش نیروگاهی و حملونقل را تضمین کند.
