بانک قرضالحسنه مهر ایران در هجدهمین سالگرد تأسیس، کارنامهای درخشان ارائه کرد. دکتر غلامرضا فتحعلی، مدیرعامل این بانک، در نشست خبری اعلام کرد منابع بانک به 600 هزار میلیارد تومان رسیده و 22 میلیون مشتری از خدمات آن بهرهمند میشوند. از زمان تأسیس تاکنون 27 میلیون فقره تسهیلات به ارزش 1200 هزار میلیارد تومان پرداخت شده است. بانک با 531 شعبه در 330 شهر، رتبه دوم سپردههای قرضالحسنه و رتبه پنجم تسهیلات در نظام بانکی را کسب کرده است. نسبت مطالبات غیرجاری تنها 1 درصد و کفایت سرمایه 9.2 درصد گزارش شد. 78 درصد تسهیلات غیرحضوری پرداخت میشود و سرمایه ثبتی تا پایان سال به 22 هزار میلیارد تومان افزایش خواهد یافت.
ساختار سازمانی، منابع و تحول دیجیتال
هجده سال خدمت بیوقفه به اقتصاد مردمی
بانک قرضالحسنه مهر ایران در سال 1386 کار خود را آغاز کرد. این نهاد مالی طی 18 سال فعالیت مستمر، مسیری پرچالش اما موفق را پیموده است. دکتر غلامرضا فتحعلی، مدیرعامل بانک، در نشست خبری به مناسبت سالگرد تأسیس، تأکید کرد این دستاوردها حاصل تلاش شبانهروزی کارکنان بوده است. بانک در چارچوب مصوبات مجمع و اساسنامه توسعه یافته و همکاری مناسب با بانک مرکزی به گسترش خدمات کمک شایانی کرده است.
تفاوت ماهوی با بانکهای تجاری
مدیرعامل بانک توضیح داد تفاوت اصلی این نهاد با بانکهای تجاری در نوع سپردهپذیری است. بانک مهر ایران صرفاً منابع قرضالحسنه جذب میکند و همین منابع را در قالب تسهیلات قرضالحسنه به مردم اعطا مینماید. این بانک سپردههای سرمایهگذاری نمیپذیرد. تنوع سبد محصولات در دستور کار قرار دارد و خدمات ارزی و ضمانتنامه به زودی به سبد خدمات اضافه خواهد شد.
سرمایه ثبتی 15 هزار میلیارد تومانی و چشمانداز 22 همتی
سرمایه ثبتشده بانک در حال حاضر 15 هزار میلیارد تومان است. بانکهای دولتی و اصل 44 بهعنوان سهامداران، طی 18 سال گذشته حمایت چشمگیری از این مجموعه داشتهاند. نکته قابل توجه آن است که سهامداران حتی یک ریال سود دریافت نکردهاند. فرآیند افزایش سرمایه از دو محل تأمین شده است: 10 درصد از آورده غیرنقدی سهامداران و 90 درصد از محل عملیات بانک. فتحعلی ابراز امیدواری کرد سرمایه ثبتی تا پایان سال جاری به 22 هزار میلیارد تومان برسد. این افزایش نقش مؤثری در اصلاح نسبتهای احتیاطی ابلاغی بانک مرکزی ایفا خواهد کرد.
برنامه راهبردی 3 ساله و اصلاح ساختار سازمانی
بانک قرضالحسنه مهر ایران برنامه راهبردی 3 سالهای را در حال اجرا دارد. ساختار سازمانی متناسب با اهداف و مأموریتها اصلاح شده است. این تغییرات بهعنوان بخشی از برنامه عملیاتی، در ابتدای سال جاری با موفقیت اجرایی شد. هدفگذاری بر توسعه هدفمند و افزایش بهرهوری متمرکز است.
گستره جغرافیایی: 531 شعبه در 330 شهر
بانک مهر ایران در سراسر ایران حضور فعال دارد. این بانک در تمام استانها، مراکز استان و شهرهای بالای 100 هزار نفر جمعیت فعالیت میکند. شبکه توزیع شامل 531 شعبه و باجه در 330 شهر است. توسعه شعب با رویکرد بانکداری دیجیتال و حساسیت ویژه نسبت به افزایش بهرهوری دنبال میشود.
عقبماندگی در تهران و برنامه جبرانی
فتحعلی به وضعیت خاص استان تهران اشاره کرد. حدود 60 درصد نقدینگی کل کشور در تهران متمرکز است. با این حال سهم بانک در این استان تنها حدود 1 درصد است. این در حالی است که متوسط سهم بانک از نقدینگی سیستم بانکی 3.9 درصد محاسبه شده است. برای جبران این عقبماندگی، مجوزهای لازم از بانک مرکزی در حال دریافت است. افزودن 22 شعبه جدید در تهران، زمینه ارتقای سهم بازار را فراهم خواهد کرد.
رشد 35 درصدی منابع و سرانه 146 میلیاردی هر کارمند
عملکرد بانک در حوزه سرانه منابع بسیار مطلوب ارزیابی شده است. تا تاریخ 19 آذرماه 1404، رشد 35 درصدی منابع ثبت شد. متوسط منابع هر شعبه به بیش از 1.1 هزار میلیارد تومان رسیده است. سرانه منابع به ازای هر کارمند به 146 میلیارد تومان افزایش یافته است. این روند رو به رشد طی 3 سال گذشته تفاوت معناداری نسبت به سنوات پیشین ایجاد کرده است.
33 میلیون فقره سپرده و توجه ویژه به اصناف
تعداد سپردهها به بیش از 33 میلیون فقره رسیده است. از نظر مبلغ، 81 درصد سپردهها متعلق به اشخاص حقیقی است. حدود 19 درصد نیز به سپردههای حقوقی اختصاص دارد. برنامه راهبردی 3 ساله، اصناف و شرکتها را بهعنوان گروههای هدف مشخص کرده است. تلاش میشود سهم سپردههای حقوقی در ترکیب منابع بانک افزایش یابد.
58 درصد افتتاح حساب غیرحضوری
توسعه خدمات غیرحضوری یکی از محورهای اصلی برنامه راهبردی است. در حال حاضر 58 درصد افتتاح سپردهها بهصورت غیرحضوری انجام میشود. 42 درصد باقیمانده بهصورت حضوری صورت میگیرد. رویکرد بانک بر انتقال خدمات خطوط خرد و اجتماعی به پلتفرمهای دیجیتال متمرکز است. کاهش مراجعات حضوری امکان تمرکز شعب بر خدمات تخصصیتر را فراهم میکند. خدماتی نظیر تعهدات، امور ارزی و مشاوره مدیریت برای خطوط شرکتی و اصناف ارائه خواهد شد. این اقدام به افزایش بهرهوری و کاهش هزینهها منجر میشود.
رشد منابع بالاتر از رشد نقدینگی کشور
تا پایان 19 آذرماه 1404، منابع بانک رشد 35 درصدی را تجربه کرده است. این میزان رشد بالاتر از رشد نقدینگی کشور ارزیابی میشود. همچنین 93 درصد بودجه مصوب بانک در این مقطع زمانی پوشش داده شده است. این شاخصها نشاندهنده عملکرد مطلوب در جذب منابع است.
تسهیلات، شاخصهای عملکردی و چشمانداز
78 درصد تسهیلات از کانال دیجیتال پرداخت میشود
رویکرد بانک در حوزه تسهیلات مشابه سایر خدمات است. حدود 78 درصد تسهیلات از طریق پلتفرمها و بهصورت غیرحضوری پرداخت میشود. ظرفیتهای بانکداری الکترونیک و دیجیتال بهطور کامل بهکار گرفته شده است. هدف اصلی افزایش مطلوبیت خدمات و کاهش زمان انتظار مشتریان است.
16 محصول متنوع برای نیازهای مختلف
در حال حاضر 16 محصول متنوع متناسب با ذائقه و نیاز مشتریان طراحی شده است. این محصولات در حوزههای بانکداری اجتماعی، خرد، اصناف و شرکتی عملیاتی هستند. بر اساس ضرایب مختلف، محصولات در خطوط گوناگون قابل ارائه است. کانالهای توزیع شامل شعب و بسترهای الکترونیکی و دیجیتال میشود.
پوشش 180 درصدی تسهیلات تکلیفی در سال گذشته
بانک در سال گذشته حدود 180 درصد بودجه تسهیلات تکلیفی را پوشش داد. در سال جاری نیز نگاه ویژهای به این حوزه وجود دارد. در بخش تسهیلات ازدواج و فرزندآوری تا کنون 73 درصد بودجه محقق شده است. از مجموع 8.6 هزار میلیارد تومان بودجه، حدود 6.3 هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت شده است. بخش عمده این تسهیلات نیز بهصورت غیرحضوری پرداخت شده است. متقاضیان بدون مراجعه به شعب از خدمات بهرهمند شدهاند. پیشبینی میشود پوشش 100 درصدی بودجه تا پایان سال محقق شود.
مطالبات غیرجاری تنها 1 درصد
نسبت مطالبات غیرجاری بانک در پایان 19 آذرماه 1404 حدود 1 درصد است. بخش عمده این نسبت به شرایط خاص ناشی از جنگ
12 روزه و معافیت اعطایی بانک مرکزی به تسهیلات زیر 700 میلیون تومان بازمیگردد. از آنجا که عمده تسهیلات بانک در این سقف قرار داشته، مشتریان فرصت 2 تا 3 ماهه برای بازپرداخت بدون جریمه داشتهاند. در حال حاضر روند مطالبات غیرجاری کاهشی است و پیشبینی میشود به سطوح متعارف سالهای گذشته بازگردد.
بهداشت اعتباری و نقش هوش مصنوعی
فتحعلی تأکید کرد نسبت پایین مطالبات غیرجاری در مقایسه با شبکه بانکی کشور و حتی استانداردهای جهانی، کمنظیر است. نرخ حداکثری 4 درصد تسهیلات، اعتبارسنجی دقیق و رعایت بهداشت اعتباری از عوامل اصلی این موفقیت است. بانک با بهرهگیری از هوش مصنوعی و APIهای متصل به سازمانهای مختلف، اطلاعات مشتریان را راستیآزمایی میکند. تصمیمگیری بر اساس رتبه اعتباری انجام میشود. برای مشتریان با رتبه A حتی سفته یا چک دیجیتال دریافت نمیشود و قرارداد لازمالاجرا کفایت میکند.
حفظ کرامت مشتری در فرآیند وثایق
برای سایر رتبههای اعتباری از ابزارهایی مانند سفته الکترونیکی و چک دیجیتال استفاده میشود. هدف اصلی، حفظ کرامت مشتری و کاهش مراجعات حضوری است. این 1 درصد مطالبات غیرجاری، مطالبات سوختشده محسوب نمیشود و صرفاً با تأخیر پرداخت همراه است. وجوه انتظار ناشی از دیرکرد، در قالب مسئولیت اجتماعی هزینه میشود. در سال جاری نزدیک به 96 میلیارد تومان به این بخش اختصاص یافته است.
ترمیم کفایت سرمایه با افزایش سرمایه
نسبت کفایت سرمایه یکی از شاخصهای کلیدی نظارتی است. مدیرعامل بانک اعلام کرد این نسبت در بانک مهر ایران در وضعیت مناسبی قرار دارد. با تحقق افزایش سرمایه تا سطح 22 هزار میلیارد تومان، کفایت سرمایه بهبود بیشتری خواهد یافت. حداقل نسبت ابلاغی بانک مرکزی 8 درصد است. بانک مهر ایران با دستیابی به نسبت 9.2 درصد، 1.2 واحد درصد بالاتر از الزامات نظارتی قرار دارد. این وضعیت، تابآوری بانک را تقویت میکند.
مدیریت رشد ترازنامه در چارچوب سیاستهای پولی
کنترل رشد نقدینگی یکی از دغدغههای اصلی بانک مرکزی است. رشد نقدینگی در سال جاری حدود 26 درصد و رشد نقطهبهنقطه آن نزدیک به 38 درصد گزارش شده است. بر همین اساس تکالیفی به شبکه بانکی ابلاغ شده است. بانک مهر ایران نیز مدیریت رشد ترازنامه را در دستور کار قرار داده است. تمرکز سیاستگذار ابتدا بر داراییها بود اما در ماه اخیر به بدهیها و جذب سپرده نیز گسترش یافته است.
چالش سقف رشد سپردهها برای بانکهای تعهدی
در حوزه جذب سپرده، سقفهای مشخصی تعیین شده است. از آنجا که بانک مهر ایران یک بانک تعهدی محسوب میشود و منابع جذبشده باید به تسهیلات تبدیل گردد، مذاکراتی برای اصلاح نسبت 2.5 درصدی در جریان است. هدف آن است که بانک در آینده با محدودیت در پرداخت تسهیلات مواجه نشود و مأموریت اجتماعی آن دچار وقفه نگردد.
تخصصیسازی شبکه بانکی و آینده قرضالحسنه
بر اساس بررسیهای انجامشده، بانک مهر ایران در سپردههای قرضالحسنه پسانداز و جاری در بین بانکهای برتر قرار دارد. فتحعلی به سیاستهای برنامه هفتم توسعه اشاره کرد. طبق این سیاستها، شبکه بانکی به سمت تخصصیسازی حرکت میکند. بانکها در 6 گروه جامع، قرضالحسنه، تخصصی، تجاری، توسعهای، پسانداز و مسکن طبقهبندی میشوند. این رویکرد، فرصت توسعه خدمات تخصصی قرضالحسنه را برای بانک فراهم میکند.
رتبههای برتر در سپرده و تسهیلات
بانک مهر ایران در سپردههای قرضالحسنه جاری، رتبه چهارم میان بانکهای بورسی را کسب کرده است. این جایگاه بالاتر از میانگین صنعت قرار دارد. با احتساب سپردههای قرضالحسنه پسانداز و جاری، بانک رتبه دوم بورس را به خود اختصاص داده است. این موفقیت بیانگر اعتماد عمومی مردم در شرایط تورمی کشور است. منابع جذبشده مجدداً در اختیار مردم قرار گرفته است.
جایگاه هفتم سپرده و پنجم تسهیلات در نظام بانکی
در حوزه مانده سپرده مشتریان و با لحاظ همه انواع سپردهها، بانک مهر ایران رتبه هفتم نظام بانکی را دارد. این در حالی است که بانک سپرده سرمایهگذاری نمیپذیرد. در حوزه تسهیلات، از نظر حجم مطلق منابع، رتبه پنجم شبکه بانکی به ثبت رسیده است. این ارقام نشاندهنده نقش قابل توجه بانک در تأمین مالی خرد و اجتماعی است.
نسبت تسهیلات به سپرده 89 درصد
حدود 89 درصد منابع بانک صرف پرداخت تسهیلات شده است. نزدیک به 11 درصد بهعنوان سپرده قانونی نگهداری میشود. حدود 5 درصد نیز بهعنوان ذخیره نقدینگی اختصاص دارد. سیاست بانک آن است که حداکثر منابع جذبشده، در چارچوب مقررات بانک مرکزی، به تسهیلات تخصیص یابد. این رویکرد کارکرد اجتماعی بانک را تقویت میکند.
شبکه 516 شعبهای و پوشش ملی
تعداد شعب بانک 516 واحد است. از این نظر بانک رتبه پنجم شبکه بانکی کشور را دارد. پوشش جغرافیایی گسترده در سراسر سرزمین اصلی، یکی از مزیتهای رقابتی بانک محسوب میشود. این گستره امکان دسترسی عادلانهتر به خدمات قرضالحسنه را فراهم کرده است.
رکورد بهرهوری نیروی انسانی
بانک مهر ایران بالاترین بهرهوری از نظر نسبت کارکنان به مشتریان را ثبت کرده است. بهطور متوسط در هر شعبه حدود 8 نفر نیروی انسانی فعالیت دارند. این تعداد خدمات لازم را به نزدیک به 22 میلیون مشتری ارائه میدهند. میانگین صنعت بانکی حدود 15 نفر در هر شعبه است. این تفاوت یک رکورد محسوب میشود و نقش بانکداری دیجیتال در آن پررنگ است.
رکوردشکنی در تعداد تسهیلات پرداختی
در سال گذشته بیش از 4 میلیون و 760 هزار فقره تسهیلات پرداخت شد. این عدد بالاترین میزان در شبکه بانکی کشور است. در سال جاری تاکنون 3 میلیون و 800 هزار فقره تسهیلات با میانگین سرانه 91 میلیون تومان پرداخت شده است. پیشبینی میشود تا پایان سال این عدد از 5 میلیون فقره عبور کند.
27 میلیون وام در 18 سال فعالیت
از ابتدای تأسیس تاکنون 27 میلیون فقره وام به ارزش حدود 1200 هزار میلیارد تومان پرداخت شده است. این آمار جایگاه بانک را بهعنوان بزرگترین نهاد قرضالحسنه کشور تثبیت میکند. توسعه بانکداری دیجیتال به حفظ این سطح از بهرهوری کمک خواهد کرد.
کاهش قیمت تمامشده پول و آینده نرخ تسهیلات
با توسعه جدی خدمات دیجیتال، بانک به دنبال کاهش قیمت تمامشده پول است. هدف آن است که حتی نرخ 4 درصدی تسهیلات نیز در آینده کاهش یابد. این رویکرد میتواند رکوردهای فعلی بانک را ارتقا دهد و نقش آن در عدالت مالی را پررنگتر کند.
***
عملکرد 18 ساله بانک قرضالحسنه مهر ایران نشان میدهد الگوی بانکداری اجتماعی و دیجیتال میتواند همزمان بهرهوری، سلامت مالی و رضایت عمومی را افزایش دهد. رشد منابع بالاتر از نقدینگی کشور، نسبت مطالبات غیرجاری 1 درصد، کفایت سرمایه بالاتر از استاندارد و پوشش گسترده ملی، این بانک را به نمونهای موفق در شبکه بانکی ایران تبدیل کرده است. تمرکز بر تخصصیسازی، توسعه پلتفرمهای غیرحضوری و تعامل فعال با سیاستگذار پولی، دورنمایی پایدار برای بانک ترسیم میکند. در شرایط تورمی و فشار بر معیشت خانوارها، تداوم این مسیر میتواند اثر ساختاری مثبتی بر تأمین مالی خرد، اعتماد عمومی و کارآمدی نظام بانکی کشور داشته باشد.
