شاهین زارع، مدیر متالورژی و توسعه محصولات فولاد هرمزگان، در یادداشتی تحلیلی به مناسبت هفته پژوهش، ارتقای تکنولوژی را تنها راهکار مقابله با افزایش هزینههای تولید و انرژی دانست. وی با نقد فاصله موجود میان دانشگاه و صنعت در حوزه «طراحی محصول»، بر لزوم تغییر ریلگذاریهای آکادمیک تاکید کرد. زارع همچنین از برنامههای راهبردی فولاد هرمزگان برای تاسیس مراکز نوآوری تخصصی و سرمایهگذاری در دانشهای پایه خبر داد.
تغییر معادلات تولید؛ از ظرفیتسازی تا چالش پایداری
شاهین زارع، مدیر متالورژی، طراحی و توسعه محصولات شرکت فولاد هرمزگان، در یادداشت خود تصویری واقعگرایانه از وضعیت کنونی صنعت فولاد ارائه کرد. به گفته وی، صنعت فولاد ایران اگرچه به ظرفیتهای کمی تعریف شده دست یافته است، اما اکنون با چالشهای جدیتری مواجه شده است. آزادسازی قیمت حاملهای انرژی و جهش هزینههای تولید، پایداری این صنعت استراتژیک را تهدید میکند. زارع استدلال میکند که برای حفظ بقا و تابآوری در این شرایط دشوار، شرکتها باید دو رویکرد همزمان را در پیش بگیرند: نخست، ارتقای تکنولوژی خطوط تولید برای افزایش بهرهوری و کاهش قیمت تمامشده، و دوم، گذار از تولید فولادهای معمولی به سمت محصولات با ارزش افزوده بالا که توان رقابت در بازارهای داخلی و صادراتی را داشته باشند.
استفاده از ظرفیت اکوسیستم نوآوری در توسعه تکنولوژی
مدیر توسعه محصولات فولاد هرمزگان در ادامه یادداشت خود، تفکیکی هوشمندانه میان «توسعه تکنولوژی» و «توسعه محصول» قائل شد. او معتقد است در بخش توسعه تکنولوژی و فرآیند، خوشبختانه گامهای مثبتی برداشته شده است. طی سالهای اخیر، اکوسیستم نوآوری کشور رشد خوبی داشته و دانش موجود در این بخش قابل بهرهبرداری است. زارع تاکید کرد که با تسهیل فرآیندهای بوروکراتیک درونشرکتی و استفاده از ابزارهای نوین مالی مانند صندوقهای سرمایهگذاری خطرپذیر (VC)، میتوان این دانش انباشته شده در شرکتهای دانشبنیان و استارتاپها را به بدنه خطوط تولید تزریق کرد و بازدهی را افزایش داد.
خلاء آکادمیک در حوزه طراحی و توسعه محصولات جدید
بخش انتقادی یادداشت شاهین زارع به رابطه صنعت و دانشگاه در حوزه «محصول» اختصاص داشت. وی با صراحت اعلام کرد که بر خلاف بخش تکنولوژی، در زمینه «دانش توسعه محصولات فولادی»، دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی هنوز با نیازهای صنعت همراستا نشدهاند. اگرچه زیرساختهای آزمایشگاهی و ظرفیتهای علمی بالایی در دانشگاهها وجود دارد، اما این پتانسیلها در مسیر طراحی گریدهای جدید فولادی هدایت نشدهاند. زارع راهکار این مسئله را در تغییر رویکرد واحدهای R&D شرکتها دانست؛ این واحدها باید با تعریف پایاننامههای هدفمند، پروژههای مشترک و حتی پیشنهاد ایجاد رشتههای تخصصی «طراحی محصولات فولادی»، مراکز دانشگاهی را به سمت تحقیقات کاربردی جهتدهی کنند.
استراتژی پیشرو فولاد هرمزگان؛ خلق مراکز نوآوری تخصصی
در بخش پایانی، شاهین زارع به تشریح نقشه راه شرکت فولاد هرمزگان پرداخت. این شرکت با درک صحیح از شرایط بازار، «کمیته فناوری و نوآوری» داخلی را تشکیل داده تا فرآیند جذب و تجاریسازی ایدهها را تسریع کند. مهمترین خبر مطرح شده در این یادداشت، برنامه فولاد هرمزگان برای «ایجاد مراکز نوآوری تخصصی توسعه محصولات جدید» است. این شرکت قصد دارد با سرمایهگذاری جسورانه در دانشهای پایه و تکمیلی، و همچنین همکاری با مراکز پژوهشی استانی و کشوری، به توانایی بومی در طراحی محصولات نوین دست یابد. استفاده از دانش انباشته متخصصان باتجربه شرکت در کنار نیروی جوانی و نوآوری برونسازمانی، اهرم اصلی فولاد هرمزگان برای تحقق این استراتژی در افقهای کوتاه و بلندمدت خواهد بود.
***
اظهارات مدیر ارشد فولاد هرمزگان نشاندهنده یک تغییر پارادایم در صنعت فولاد ایران از «تولید انبوه» به «تولید کیفی» است. با توجه به فشار هزینههای انرژی (بهویژه گاز و برق)، تولید فولادهای ساختمانی ساده حاشیه سود مطمئنی ندارد. استراتژی فولاد هرمزگان برای حرکت به سمت «محصولات با ارزش افزوده بالا» یک تصمیم حیاتی اقتصادی است که ریسک نوسانات بازار کامودیتی را پوشش میدهد. سرمایهگذاری در R&D و نوآوری، برخلاف تصور سنتی که آن را هزینه میپندارد، در واقع نوعی «بیمه عمر» برای بنگاههای فولادی در برابر رقابتهای شدید جهانی و فشارهای تورمی داخلی محسوب میشود.
