*تحول استراتژیک و دستاوردهای کمّی شرکت ورق‌خودرو
*سالروز پیوستن؛ نقطه عطف تاریخی در صنعت فولاد کشور
چهاردهم تیرماه 1393، تاریخی ماندگار در صنعت فولاد ایران رقم خورد؛ روزی که شرکت ورق‌خودرو چهارمحال و بختیاری رسماً به خانواده بزرگ گروه فولاد مبارکه پیوست و مسیر تحولی بی‌نظیر را آغاز کرد. این رویداد که امروز به عنوان یکی از موفق‌ترین ادغام‌های صنعتی در تاریخ اقتصاد ایران شناخته می‌شود، نه تنها سرنوشت یک واحد تولیدی را تغییر داد، بلکه معادلات صنعت خودروسازی و لوازم خانگی کشور را بازتعریف کرد. پیوستن به گروه فولاد مبارکه، فصل جدیدی از رشد، نوآوری و خودکفایی را برای این شرکت استراتژیک رقم زد.
*حمید شجاعی: معمار تحول از زیان به سودآوری پایدار
مهندس حمید شجاعی، مدیرعامل شرکت ورق‌خودرو چهارمحال و بختیاری، در گفت‌وگویی اختصاصی به مناسبت دوازدهمین سالگرد این پیوستگی، ابعاد شگفت‌انگیز این تحول را تشریح می‌کند. وی با اشاره به وضعیت بحرانی شرکت در سال 1393، اظهار می‌دارد: “زمانی که وارد گروه فولاد مبارکه شدیم، با انباشت زیان قابل توجه و چالش‌های ساختاری عمیق مواجه بودیم. امروز، پس از 12 سال تلاش مستمر و حمایت‌های همه‌جانبه گروه فولاد مبارکه، به یکی از سودآورترین و توانمندترین واحدهای زیرمجموعه تبدیل شده‌ایم.” این تحول خیره‌کننده، نتیجه ترکیبی از مدیریت راهبردی، سرمایه‌گذاری هدفمند و بهره‌گیری از دانش فنی پیشرفته بوده است.
*جهش 69 درصدی تولید؛ از 192 به 325 هزار تن
آمارهای رسمی شرکت، روایتگر داستان موفقیتی بی‌نظیر است. تولید سالانه ورق گالوانیزه از 192 هزار تن در آستانه پیوستن به گروه فولاد مبارکه، با رشدی معادل 69 درصد به بیش از 325 هزار تن در سال 1403 رسیده است. این جهش تولید که معادل افزایش 133 هزار تن ظرفیت است، نه در اثر توسعه فیزیکی صرف، بلکه حاصل بهینه‌سازی فرایندها، ارتقای بهره‌وری و مدیریت علمی منابع بوده است. شجاعی تأکید می‌کند: “این دستاورد در شرایطی محقق شده که کشور با شدیدترین تحریم‌های اقتصادی مواجه بوده و دسترسی به فناوری‌های روز دنیا با محدودیت‌های جدی همراه بوده است.”
*ادغام استراتژیک با تاراز؛ تولد غول 660 هزار تنی
یکی از مهم‌ترین رویدادهای سال 1403، ادغام موفق شرکت ورق‌خودرو با شرکت فولاد تاراز چهارمحال بود که ظرفیت تولید مجموعه را به رقم چشمگیر 660 هزار تن در سال رساند. این ادغام که با دقت و برنامه‌ریزی استراتژیک انجام شد، موجب تصاحب بیش از 50 درصد بازار محصولات گالوانیزه کشور شد. مدیرعامل شرکت، پیامدهای این ادغام تاریخی را چنین برمی‌شمارد: “بهبود قابل توجه رقابت‌پذیری، ارتقای چابکی سازمانی، صرفه‌جویی سالانه 85 میلیارد تومان در هزینه‌های حمل و نقل، افزایش 35 درصدی بهره‌وری نیروی انسانی، هم‌افزایی در نوآوری و توسعه محصولات جدید، تقویت موقعیت رقابتی در بازارهای داخلی و صادراتی.”
*نورد فولاد زرین؛ بازوی قدرتمند تأمین مواد اولیه
شرکت نورد فولاد زرین شهرکرد، دیگر عضو استراتژیک این مجموعه، با ظرفیت اسیدشویی 500 هزار تن و ظرفیت نورد 450 هزار تن در سال، نقش حیاتی در تأمین پایدار ورق‌های خام مورد نیاز ایفا می‌کند. این یکپارچگی عمودی، نه تنها امنیت تأمین را تضمین کرده، بلکه موجب کاهش 20 درصدی هزینه‌های تمام شده و افزایش انعطاف‌پذیری در پاسخ به نیازهای بازار شده است.
*بهزاد بهادرانی: ثبت رکوردهای متوالی در عملیات و بهره‌برداری
مهندس بهزاد بهادرانی، معاون بهره‌برداری شرکت، با ارائه تحلیلی جامع از تحولات عملیاتی، به ثبت رکوردهای متعدد تولید اشاره می‌کند: “طی 12 سال گذشته، بیش از 47 رکورد تولید ماهانه و سالانه ثبت کرده‌ایم. شاخص‌های کیفی محصولات با بهبودی 42 درصدی، به استانداردهای جهانی نزدیک شده است.” وی راز این موفقیت را در سه محور کلیدی خلاصه می‌کند: یکپارچه‌سازی نظام تعمیرات و نگهداری با ساختار گروه فولاد مبارکه، کاهش 65 درصدی نرخ خرابی تجهیزات، و افزایش ضریب آماده‌به‌کاری ماشین‌آلات به 94 درصد.
*انتقال فناوری و پروژه‌های مشترک تحقیق و توسعه
پشتیبانی فنی گروه فولاد مبارکه فراتر از حمایت مالی صرف بوده است. بهادرانی توضیح می‌دهد: “بیش از 25 پروژه مشترک تحقیق و توسعه با مرکز تحقیقات فولاد مبارکه اجرا کرده‌ایم که منجر به توسعه 15 محصول جدید و بهبود 30 درصدی در راندمان خطوط تولید شده است.” این همکاری‌های فناورانه شامل بومی‌سازی 120 قطعه حساس وارداتی، توسعه فرمولاسیون‌های جدید پوشش و بهینه‌سازی پارامترهای متالورژیکی بوده است.
*هم‌افزایی در زنجیره تأمین و لجستیک
یکی از مزایای کلیدی عضویت در گروه فولاد مبارکه، دسترسی به شبکه یکپارچه تأمین و توزیع بوده است. بهادرانی اعلام می‌کند: “زمان تأمین مواد اولیه از 45 روز به 12 روز کاهش یافته، هزینه‌های انبارداری 58 درصد کاهش پیدا کرده و قابلیت اطمینان تحویل به مشتریان به 98 درصد رسیده است.” این بهبودها نتیجه پیاده‌سازی سیستم‌های یکپارچه برنامه‌ریزی منابع سازمانی (ERP) و مدیریت زنجیره تأمین (SCM) بوده که با استانداردهای گروه فولاد مبارکه همگام شده‌اند.
*توسعه سرمایه انسانی؛ 850 هزار نفر-ساعت آموزش تخصصی
معاون بهره‌برداری با تأکید بر نقش محوری نیروی انسانی در این تحول، از اجرای برنامه‌های جامع آموزشی خبر می‌دهد: “با بهره‌گیری از ظرفیت‌های آموزشی گروه فولاد مبارکه، بیش از 850 هزار نفر-ساعت آموزش تخصصی برای کارکنان برگزار شده که شامل دوره‌های مدیریت پیشرفته، متالورژی، اتوماسیون صنعتی و مدیریت کیفیت بوده است.” این سرمایه‌گذاری انسانی منجر به افزایش 45 درصدی بهره‌وری نیروی کار و کاهش 70 درصدی حوادث شغلی شده است.
*دستاوردهای زیست‌محیطی و ایمنی؛ الگوبرداری از بهترین‌ها
بهادرانی با غرور از دستاوردهای HSE شرکت یاد می‌کند: “با الگوبرداری از تجارب موفق فولاد مبارکه، 18 پروژه بهبود زیست‌محیطی اجرا کرده‌ایم که منجر به کاهش 45 درصدی مصرف آب، 32 درصدی مصرف انرژی و 55 درصدی انتشار آلاینده‌ها شده است.” دریافت گواهینامه‌های ISO 14001، ISO 45001 و جایزه ملی محیط زیست، تأییدی بر این تلاش‌های مستمر است. شرکت همچنین موفق به ثبت 2.8 میلیون نفر-ساعت کار بدون حادثه منجر به فوت شده که رکوردی در صنعت گالوانیزه کشور محسوب می‌شود.
*نوآوری‌های فناورانه و چشم‌انداز آینده
*بهمن مهراد: از 4 گرید به بیش از 20 گرید؛ انقلابی در تنوع محصول
دکتر بهمن مهراد، مدیر تکنولوژی شرکت ورق‌خودرو، با ارائه تحلیلی عمیق از تحولات فناورانه، داستان شگفت‌انگیز پیشرفت‌های تکنولوژیک شرکت را روایت می‌کند: “در سال 1393، تنها قادر به تولید 4 گرید ساده ورق گالوانیزه بودیم که عمدتاً برای مصارف عمومی کاربرد داشت. امروز، با حمایت‌های فنی و انتقال دانش از گروه فولاد مبارکه، بیش از 20 گرید متنوع و پیچیده تولید می‌کنیم که هر کدام برای کاربردهای تخصصی در صنایع خودرو و لوازم خانگی طراحی شده‌اند.” این جهش 5 برابری در تنوع محصولات، نشان‌دهنده عمق دانش فنی کسب شده و توانمندی در پاسخگویی به نیازهای پیچیده مشتریان است.
*تولید ورق MC؛ دستیابی به قله‌های کیفیت برای بدنه نمایان خودرو
یکی از برجسته‌ترین دستاوردهای فناورانه سال‌های اخیر، موفقیت در تولید ورق گالوانیزه با کیفیت سطح MC (Matte Finish) بوده است. مهراد با هیجان از این دستاورد می‌گوید: “ورق MC که برای استفاده در بدنه نمایان خودرو طراحی شده، نیازمند کنترل بسیار دقیق پارامترهای متالورژیکی، دمای پوشش‌دهی و زبری سطح است. دستیابی به این فناوری که تنها در اختیار چند شرکت محدود در جهان است، نقطه عطفی در صنعت گالوانیزه کشور محسوب می‌شود.” این محصول با استاندارد زبری Ra کمتر از 1.2 میکرومتر و یکنواختی پوشش در حد 2± میکرون، رقابت‌پذیری خودروهای ایرانی را در بازارهای صادراتی افزایش داده است.
*گریدهای دوفازی DP؛ ورود به عصر فولادهای پیشرفته
در حوزه فولادهای پیشرفته با استحکام بالا، شرکت ورق‌خودرو توانسته گام‌های بلندی بردارد. مدیر تکنولوژی توضیح می‌دهد: “تولید گریدهای دوفازی DP (Dual Phase) که ترکیبی از استحکام بالا و قابلیت شکل‌پذیری عالی دارند، یکی از پیچیده‌ترین فرایندهای متالورژیکی است. در حال حاضر، گرید DP600 با استحکام کششی 600 مگاپاسکال و کرنش 22 درصد را به تولید انبوه رسانده‌ایم.” وی از برنامه‌های آینده برای تولید گریدهای DP800 و DP1000 خبر می‌دهد که نیاز صنعت خودرو به سازه‌های سبک‌تر و ایمن‌تر را برآورده خواهد کرد.
*محصول انحصاری T.O.C؛ نوآوری در پوشش‌های هیبریدی
شرکت ورق‌خودرو در یک حرکت نوآورانه، تولید ورق گالوانیزه با پوشش رنگی T.O.C (Thin Organic Coating) را در کارخانه شماره 2 خود آغاز کرده است. مهراد با افتخار اعلام می‌کند: “این محصول که ترکیبی از پوشش‌های آلی و معدنی است، در انحصار کامل شرکت ما در منطقه خاورمیانه قرار دارد. مقاومت خوردگی این محصول در تست مه نمکی به بیش از 1000 ساعت می‌رسد که 3 برابر ورق‌های گالوانیزه معمولی است.” ویژگی منحصربه‌فرد آنتی‌فینگر این محصول که مانع از ماندن اثر انگشت بر سطح می‌شود، آن را برای صنایع لوازم خانگی پریمیوم بسیار جذاب کرده است.
*مسیر تعالی سازمانی؛ تندیس بلورین جایزه ملی
پیشرفت‌های شرکت ورق‌خودرو تنها به حوزه‌های فنی و تولیدی محدود نشده است. دریافت تندیس بلورین بیست‌ودومین دوره جایزه ملی تعالی سازمانی در سال 1403، تأییدی بر رویکرد جامع و سیستمی این شرکت در مسیر بهبود مستمر است. مهراد تأکید می‌کند: “این دستاورد، نتیجه پیاده‌سازی مدل تعالی EFQM، استقرار سیستم‌های مدیریت یکپارچه و فرهنگ‌سازی برای بهبود مستمر در تمامی سطوح سازمان بوده است. بیش از 180 پروژه بهبود در قالب کایزن، شش سیگما و مدیریت دانش اجرا کرده‌ایم که منجر به صرفه‌جویی سالانه 120 میلیارد تومان شده است.”
*مجید شاهقلیان: از زیان انباشته تا ستاره سودآوری گروه
مجید شاهقلیان، مدیر مالی شرکت، با ارائه تصویری شفاف از تحول مالی، عمق این دگرگونی را نمایان می‌سازد: “در آستانه پیوستن به گروه فولاد مبارکه، شرکت با زیان انباشته 280 میلیارد تومانی، نسبت بدهی به دارایی 85 درصد و نقدینگی منفی مواجه بود. امروز، نه تنها تمامی زیان‌های انباشته جبران شده، بلکه به یکی از سودآورترین واحدهای گروه با حاشیه سود خالص 18 درصد تبدیل شده‌ایم.” این تحول مالی، مرهون ترکیبی از افزایش فروش، بهینه‌سازی هزینه‌ها و مدیریت هوشمند سرمایه در گردش بوده است.
*استراتژی‌های مالی؛ از بحران تا پایداری
شاهقلیان، اجزای کلیدی استراتژی احیای مالی را تشریح می‌کند: “تزریق نقدینگی اولیه 450 میلیارد تومانی از سوی گروه فولاد مبارکه، بازسازی ساختار بدهی‌ها با کاهش نرخ بهره از 24 به 15 درصد، بهینه‌سازی چرخه وصول مطالبات از 95 به 42 روز، کاهش دوره گردش موجودی از 65 به 38 روز و پیاده‌سازی سیستم‌های نوین مالی و حسابداری.” نتیجه این اقدامات، بهبود شاخص نقدینگی از منفی 0.3 به مثبت 1.8 و کاهش نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام از 6.2 به 1.4 بوده است.
*محمد کارگر: رشد 70 درصدی فروش و تسخیر بازارهای جدید
محمد کارگر، مدیر فروش و بازاریابی، از جهش چشمگیر در عملکرد فروش شرکت می‌گوید: “حجم فروش از 184 هزار تن در سال 1393 با رشدی معادل 70 درصد به بیش از 325 هزار تن در سال 1403 رسیده است. ارزش ریالی فروش نیز با احتساب تورم، رشد واقعی 45 درصدی را نشان می‌دهد.” این رشد، حاصل ترکیبی از افزایش تولید، توسعه سبد محصولات، ورود به بازارهای جدید و ارتقای سطح خدمات به مشتریان بوده است.
*یکپارچگی در زنجیره فروش؛ سینرژی با گروه فولاد مبارکه
کارگر از مزایای حضور در شبکه فروش یکپارچه گروه می‌گوید: “دسترسی به بیش از 2500 مشتری فعال گروه فولاد مبارکه، بهره‌مندی از برند قدرتمند و اعتبار گروه، استفاده از شبکه توزیع گسترده با 45 نمایندگی در سراسر کشور و امکان ارائه سبد محصولات ترکیبی به مشتریان.” این یکپارچگی موجب کاهش 30 درصدی هزینه‌های بازاریابی و افزایش 25 درصدی در نرخ نفوذ بازار شده است.
*احیای صادرات؛ بازگشت به بازارهای جهانی
یکی از دستاوردهای مهم سال‌های اخیر، احیای فعالیت‌های صادراتی شرکت بوده است. مدیر فروش توضیح می‌دهد: “پس از چندین سال وقفه، از اواسط سال 1400، صادرات محصولات را از سر گرفتیم. در سال 1403، بیش از 35 هزار تن محصول به 12 کشور صادر کردیم که 11 درصد از کل تولید را شامل می‌شود. بازارهای هدف شامل ترکیه، عراق، افغانستان، پاکستان و کشورهای حوزه CIS است.” درآمد ارزی حاصل از صادرات به 28 میلیون دلار رسیده که در تأمین ارز مورد نیاز واردات مواد اولیه نقش مهمی ایفا می‌کند.
*استراتژی‌های آینده؛ از رهبری داخلی تا حضور منطقه‌ای
کارگر از برنامه‌های آینده شرکت پرده برمی‌دارد: “هدف‌گذاری برای دستیابی به سهم 65 درصدی بازار داخلی تا سال 1405، توسعه صادرات به 80 هزار تن سالانه، ورود به بازارهای اروپایی با محصولات ویژه، توسعه خدمات فنی و مهندسی برای مشتریان کلیدی و ایجاد مراکز توزیع منطقه‌ای در کشورهای همسایه.” این اهداف جاه‌طلبانه، مبتنی بر توانمندی‌های فنی ایجاد شده و پشتیبانی راهبردی گروه فولاد مبارکه است.
***
داستان 12 ساله شرکت ورق‌خودرو چهارمحال و بختیاری پس از پیوستن به گروه فولاد مبارکه، روایت موفقیتی است که می‌تواند الگویی برای سایر صنایع کشور باشد. تبدیل یک واحد زیان‌ده به ستاره‌ای درخشان در آسمان صنعت فولاد، نشان می‌دهد که با ترکیب مدیریت کارآمد، حمایت راهبردی، سرمایه‌گذاری هدفمند و تلاش مستمر، می‌توان بر چالش‌ها غلبه کرد و به قله‌های موفقیت دست یافت. این شرکت اکنون نه تنها نیازهای داخلی را تأمین می‌کند، بلکه با صادرات محصولات خود، سفیر صنعت فولاد ایران در بازارهای جهانی است. آینده‌ای که برای شرکت ورق‌خودرو ترسیم می‌شود، ادامه این مسیر پرافتخار و دستیابی به جایگاه‌های رفیع‌تر در صنعت فولاد منطقه و جهان است.
