رشد 20 درصدی ارزش معاملات در میانه تابستان
بر اساس گزارش مرکز آمار فرابورس، ارزش کل معاملات این بازار در 21 روز کاری مردادماه 1404 به بیش از 2.8 میلیون میلیارد تومان رسید. این رقم نشان‌دهنده افزایشی 20 درصدی در ارزش و 15 درصدی در حجم معاملات نسبت به مرداد 1403 است. در این ماه، بیش از 214 میلیارد انواع اوراق مالی مبادله شد و میانگین ارزش معاملات روزانه به رقم قابل توجه 137 هزار میلیارد تومان رسید. با این حال، شاخص کل فرابورس (آیفکس) با ثبت عدد 27,206 واحد و ارزش بازار با رسیدن به 2.9 میلیون میلیارد تومان، تغییر محسوسی نسبت به سال گذشته نداشتند.
ابزارهای نوین مالی؛ موتور محرک اصلی معاملات
بازار ابزارهای نوین مالی با ثبت ارزش معاملاتی بالغ بر 2.8 میلیون میلیارد تومان، به تنهایی عامل اصلی رشد کلی بازار بود و افزایشی 20 درصدی را به ثبت رساند. بررسی ترکیب این بازار نشان می‌دهد که اوراق بدهی با ارزش معاملاتی 2.7 میلیون میلیارد تومان، همچنان سهم غالب و تعیین‌کننده را در اختیار دارد. پس از آن، صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF) با ثبت ارزش معاملاتی بیش از 151 هزار میلیارد تومان در جایگاه بعدی قرار گرفتند. در مقابل، معاملات اوراق گواهی تسهیلات مسکن با افتی 17 درصدی به حدود یک هزار میلیارد تومان رسید که از رکود این بازار در تابستان حکایت دارد.
تصویر متفاوت در بازارهای سهام فرابورس
ارزش معاملات بازار سهام فرابورس در مجموع با رشد 31 درصدی نسبت به مرداد سال قبل، به 29 هزار و 380 میلیارد تومان بالغ شد. با این حال، عملکرد بازارها یکسان نبود. معامله‌گران در بازار دوم با مبادله 31 میلیارد سهم به ارزش 13 هزار و 650 میلیارد تومان، رشد چشمگیر 29 درصدی در حجم و 25 درصدی در ارزش را رقم زدند. این در حالی است که بازار اول با کاهش 21 درصدی حجم و 14 درصدی ارزش معاملات مواجه شد و ارزش مبادلات آن به 7 هزار و 340 میلیارد تومان رسید. همچنین بازار پایه معاملاتی به ارزش 6 هزار و 970 میلیارد تومان را میزبانی کرد.
صنایع معدنی؛ پیشتاز معاملات مرداد ماه
در میان صنایع مختلف، گروه استخراج کانه‌های فلزی ماه درخشانی را در مرداد 1404 سپری کرد. این صنعت با کسب سهمی بیش از 30 درصدی از ارزش کل معاملات خرد سهام و اختیار سهام، در صدر صنایع پیشرو قرار گرفت. پس از آن، گروه‌های محصولات شیمیایی، سرمایه‌گذاری‌ها و بانک‌ها به ترتیب در رتبه‌های بعدی ایستادند. صنایع دیگری همچون محصولات غذایی، دارویی، خودرو و رایانه نیز حضور فعالی در فهرست صنایع برتر ماه داشتند.
نوآوری در تأمین مالی؛ از تابلوی بدهی تا تأمین مالی جمعی
مردادماه 1404 شاهد دو رویداد مهم در زمینه نوآوری‌های تأمین مالی در فرابورس ایران بود. در تاریخ 5 مرداد، تابلو اوراق بدهی در بازار توافقی به طور رسمی آغاز به کار کرد. این اقدام با عرضه خصوصی اوراق کوچک و کوتاه‌مدت برای 4 شرکت، گامی تازه برای تأمین مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط برداشت. علاوه بر این، برای نخستین بار یک شرکت خصوصی از طریق سکوی تأمین مالی جمعی فرابورس، فرآیند جذب سرمایه در گردش به مبلغ 200 هزار دلار را آغاز کرد.
***
آمار معاملات مرداد 1404 فرابورس نشان‌دهنده اتکای شدید بازار سرمایه به ابزارهای مبتنی بر بدهی برای خلق ارزش است. در حالی که حجم کل معاملات چشمگیر به نظر می‌رسد، سهم ناچیز بازار سهام در مقایسه با بازار بدهی، بیانگر احتیاط سرمایه‌گذاران و جذابیت بیشتر ابزارهای با درآمد ثابت است. عملکرد دوگانه بازارهای اول و دوم سهام نیز از انتقال توجه معامله‌گران به شرکت‌های کوچکتر و شاید پرریسک‌تر حکایت دارد. از سوی دیگر، افت معاملات تسهیلات مسکن به وضوح رکود حاکم بر این بخش را تأیید می‌کند. با این حال، راه‌اندازی ابزارهای نوین مانند تابلوی بدهی و تأمین مالی جمعی، نقاط امیدبخشی برای تنوع‌بخشی به روش‌های تأمین مالی و حمایت از کسب‌وکارهای کوچک و متوسط محسوب می‌شود.
