*عملکرد تولید و صادرات، اصلاح زیرساخت‌ها، طرح‌های توسعه‌ای
*عملکرد مثبت تولید و صادرات در شرایط چالش‌برانگیز
صنعت پتروشیمی ایران در 5 ماه نخست سال جاری، علیرغم مواجهه با حوادث مقطعی و توقف‌های پراکنده در برخی واحدهای تولیدی، موفق شد سطح تولید خود را در حد 32 میلیون تن حفظ کند. این میزان تولید که مشابه عملکرد مدت مشابه سال گذشته است، نشان‌دهنده پایداری و مقاومت این صنعت استراتژیک در برابر چالش‌های عملیاتی است. حسن عباس‌زاده، معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی، در نشستی خبری که روز چهارشنبه 12 شهریورماه برگزار شد، این آمار را اعلام کرد و بر توانمندی صنعت در حفظ ظرفیت‌های تولیدی تأکید ورزید. ثبات تولید در شرایطی که بسیاری از صنایع با نوسانات شدید مواجه هستند، دستاورد قابل توجهی محسوب می‌شود که نشان از برنامه‌ریزی دقیق و مدیریت بحران مؤثر در این صنعت دارد.
در حوزه صادرات، صنعت پتروشیمی عملکرد قابل توجهی را رقم زد. 13 میلیون تن از محصولات تولیدی به بازارهای جهانی صادر شد که ارزش آن به بیش از 5.5 میلیارد دلار می‌رسد. این ارقام نشان می‌دهد که علیرغم محدودیت‌های بین‌المللی و چالش‌های لجستیکی، صنعت پتروشیمی همچنان یکی از منابع اصلی ارزآوری برای کشور محسوب می‌شود. توزیع جغرافیایی صادرات و تنوع مشتریان، از نقاط قوت این بخش در سال جاری بوده است. صادرات محصولات پتروشیمی نه تنها ارز مورد نیاز کشور را تأمین می‌کند، بلکه جایگاه ایران را به عنوان یکی از تأمین‌کنندگان مهم محصولات پتروشیمی در منطقه و جهان تثبیت کرده است. این موفقیت در شرایطی حاصل شده که رقبای منطقه‌ای با سرمایه‌گذاری‌های کلان در حال توسعه ظرفیت‌های خود هستند.
*رشد چشمگیر تقاضای داخلی و عرضه 7 میلیون تنی
بازار داخلی محصولات پتروشیمی در سال جاری شاهد رشد قابل ملاحظه‌ای بود. افزایش نیاز صنایع پایین‌دستی و توسعه واحدهای تبدیلی منجر به عرضه 7 میلیون تن محصول در بازار داخلی شد. ارزش این میزان عرضه به حدود 4 میلیارد دلار می‌رسد که نشان‌دهنده اهمیت روزافزون بازار داخلی در سبد فروش شرکت‌های پتروشیمی است. این روند مثبت، حاکی از توسعه زنجیره ارزش در صنایع پایین‌دستی و افزایش ظرفیت جذب مواد اولیه پتروشیمی در اقتصاد داخلی است. رشد تقاضای داخلی به معنای ایجاد فرصت‌های جدید سرمایه‌گذاری در صنایع تکمیلی و تبدیلی است که می‌تواند اشتغال پایدار و ارزش افزوده بالاتری ایجاد کند.
رشد تقاضای داخلی نه تنها فرصتی برای توسعه صنایع تکمیلی فراهم آورده، بلکه باعث کاهش وابستگی صنعت به صادرات خام و ایجاد ارزش افزوده بیشتر در داخل کشور شده است. این تحول ساختاری، گامی مهم در جهت تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی و افزایش عمق ساخت داخل محسوب می‌شود. توسعه بازار داخلی همچنین موجب کاهش آسیب‌پذیری صنعت در برابر نوسانات بازارهای جهانی و تحریم‌های بین‌المللی شده است. شرکت‌های پتروشیمی با تنوع‌بخشی به پورتفولیوی فروش خود میان بازارهای داخلی و خارجی، ریسک‌های تجاری را به طور مؤثری مدیریت کرده‌اند.
*اصلاح زیرساخت‌های بندری و کاهش محسوس دموراژ کشتی‌ها
یکی از دستاوردهای مهم سال گذشته که عباس‌زاده به آن اشاره کرد، رفع گلوگاه‌های زیرساختی در بنادر و اسکله‌های اختصاصی صنعت پتروشیمی بود. این بنادر که بخشی از دارایی‌های استراتژیک دولت محسوب می‌شوند، در ابتدای کار دولت سیزدهم با مشکلات متعددی مواجه بودند. تأخیر در بارگیری و تخلیه کشتی‌ها منجر به تحمیل هزینه‌های سنگین دموراژ بر صنعت شده بود که بار مالی قابل توجهی را بر دوش تولیدکنندگان و صادرکنندگان می‌گذاشت. این وضعیت نه تنها هزینه‌های عملیاتی را افزایش می‌داد، بلکه اعتبار تجاری شرکت‌های ایرانی را نیز در بازارهای بین‌المللی تحت تأثیر قرار می‌داد.
با بهره‌برداری از چندین اسکله جدید و تکمیل خطوط انتقال محصولات، وضعیت لجستیکی بنادر بهبود چشمگیری یافت. کاهش محسوس دموراژ کشتی‌ها نه تنها صرفه‌جویی ارزی قابل توجهی را به همراه داشت، بلکه موجب افزایش رضایت مشتریان خارجی و بهبود جایگاه رقابتی محصولات پتروشیمی ایران در بازارهای جهانی شد. این اقدامات زیرساختی، نمونه بارزی از اهمیت سرمایه‌گذاری در بخش‌های پشتیبان تولید است. بهبود زیرساخت‌های بندری همچنین امکان افزایش حجم صادرات و کاهش زمان تحویل محصولات را فراهم کرده که در نهایت به افزایش رقابت‌پذیری صنعت کمک کرده است. توسعه این زیرساخت‌ها با رویکرد بلندمدت انجام شده و ظرفیت‌سازی برای رشد آتی صنعت را نیز مدنظر قرار داده است.
*26 طرح توسعه‌ای در مسیر بهره‌برداری با سرمایه‌گذاری 6 میلیارد دلار
برنامه‌های توسعه‌ای صنعت پتروشیمی در سال جاری ابعاد گسترده‌ای دارد. مجموعاً 26 طرح شامل 15 طرح پتروشیمی، 4 طرح تأمین خوراک، 3 طرح تأمین سرویس‌های جانبی و 4 پروژه زیرساختی در دستور کار بهره‌برداری قرار گرفته است. تاکنون 6 طرح از این مجموعه به بهره‌برداری رسیده و مابقی در مراحل پایانی اجرا قرار دارند. این طرح‌ها با سرمایه‌گذاری کلان 6 میلیارد دلاری اجرا شده‌اند و ظرفیت تولیدی معادل 9.8 میلیون تن را به صنعت اضافه خواهند کرد. این حجم از سرمایه‌گذاری در شرایط تحریمی کشور، نشان‌دهنده اعتماد سرمایه‌گذاران به آینده صنعت و توانمندی‌های داخلی در اجرای پروژه‌های بزرگ است. تنوع طرح‌ها از تولید محصولات پتروشیمی گرفته تا تأمین خوراک و زیرساخت، نشان از رویکرد جامع و یکپارچه در توسعه صنعت دارد.
* پروژه‌های راه‌اندازی شده، اقدامات تنظیم‌گری، چالش خوراک
*جمع‌آوری 2.7 میلیون مترمکعب گاز مشعل در فاز نخست طرح بیدبلند
یکی از مهم‌ترین طرح‌های زیست‌محیطی و اقتصادی که در سال جاری به بهره‌برداری رسید، فاز نخست جمع‌آوری گازهای مشعل در منطقه بیدبلند خوزستان است. این پروژه به همراه چندین ایستگاه تراکم در استان‌های خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد، موفق شد روزانه 2.7 میلیون مترمکعب گاز را که پیش از این در مشعل‌ها می‌سوخت و آلودگی زیست‌محیطی ایجاد می‌کرد، به چرخه تولید بازگرداند. این میزان گاز اکنون به عنوان خوراک ارزشمند در واحدهای پتروشیمی مورد استفاده قرار می‌گیرد و علاوه بر کاهش آلودگی هوا، ارزش افزوده قابل توجهی ایجاد می‌کند. اجرای این پروژه در واقع تحقق عملی شعار تبدیل تهدید به فرصت است، جایی که آلاینده‌های زیست‌محیطی به منابع ارزشمند اقتصادی تبدیل می‌شوند.
اجرای این پروژه نمونه بارزی از همگرایی منافع اقتصادی و زیست‌محیطی است. تبدیل گازهای مشعل به محصولات پتروشیمی با ارزش، نه تنها از هدررفت منابع ملی جلوگیری می‌کند، بلکه گامی مؤثر در جهت کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و بهبود کیفیت هوا در مناطق نفت‌خیز کشور محسوب می‌شود. این پروژه همچنین الگویی موفق برای سایر مناطق نفت‌خیز کشور است که می‌توانند با اجرای طرح‌های مشابه، هم به توسعه اقتصادی منطقه کمک کنند و هم مسئولیت‌های زیست‌محیطی خود را ایفا نمایند. موفقیت این طرح، زمینه‌ساز توسعه فازهای بعدی و افزایش حجم گازهای جمع‌آوری شده خواهد بود.
*راه‌اندازی موفق طرح‌های متانول آپادانا و پلی‌اتیلن سنگین
طرح متانول آپادانای خلیج فارس یکی دیگر از پروژه‌های مهمی است که در سال جاری به مدار تولید پیوست. این واحد با ظرفیت قابل توجه، نقش مهمی در تأمین نیاز داخلی به متانول و صادرات این محصول استراتژیک ایفا می‌کند. متانول به عنوان یکی از محصولات پایه صنعت پتروشیمی، کاربردهای گسترده‌ای در تولید فرمالدئید، اسید استیک و سایر مشتقات شیمیایی دارد. راه‌اندازی این واحد در شرایطی که تقاضای جهانی برای متانول رو به افزایش است، فرصت مناسبی برای کسب سهم بیشتر از بازار جهانی فراهم می‌کند. همزمان، دو طرح پلی‌اتیلن سنگین گروه انتخاب شامل واحدهای پترو انتخاب و دالاهو نیز با موفقیت راه‌اندازی شدند.
این واحدها با تولید پلی‌اتیلن سنگین که کاربردهای گسترده‌ای در صنایع بسته‌بندی، لوله‌سازی و قطعات صنعتی دارد، گامی مهم در جهت تکمیل زنجیره ارزش پلیمرها برداشته‌اند. پلی‌اتیلن سنگین به دلیل خواص مکانیکی مناسب و مقاومت بالا در برابر مواد شیمیایی، یکی از پرمصرف‌ترین انواع پلاستیک در صنایع مختلف است. راه‌اندازی این واحدها در شرایطی که صنعت با محدودیت‌های تأمین مالی و تحریم‌های بین‌المللی مواجه است، نشان‌دهنده عزم ملی برای توسعه این صنعت استراتژیک است. استفاده از توان داخلی در طراحی، ساخت و راه‌اندازی این واحدها، دستاورد مهم دیگری است که ارتقای توانمندی‌های فنی و مهندسی کشور را به نمایش می‌گذارد. این پروژه‌ها با ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم، نقش مهمی در توسعه اقتصادی مناطق محل استقرار ایفا می‌کنند.
*پتروپالایش دهلران و جمع‌آوری 4 میلیون مترمکعب گاز مشعل
پروژه پتروپالایش دهلران با نام NGL3100 که با سرمایه‌گذاری شرکت اهداف به بهره‌برداری رسید، نقطه عطف دیگری در برنامه جمع‌آوری گازهای مشعل محسوب می‌شود. این واحد موفق شد روزانه حدود 4 میلیون مترمکعب گاز از مشعل‌های منطقه دهلران را جمع‌آوری کرده و مجدداً وارد چرخه تولید کند. اهمیت این پروژه نه تنها در حجم بالای گاز جمع‌آوری شده، بلکه در ایجاد اشتغال و توسعه منطقه‌ای است که از آن برخوردار شده است. منطقه دهلران به عنوان یکی از مناطق مرزی و محروم کشور، با اجرای این پروژه شاهد تحول اقتصادی و اجتماعی قابل توجهی شده است.
منطقه دهلران که سال‌ها با معضل سوختن گازهای همراه نفت مواجه بود، اکنون شاهد تحولی اساسی در بهره‌برداری از منابع طبیعی خود است. این پروژه علاوه بر منافع اقتصادی، تأثیر مثبتی بر سلامت ساکنان منطقه و کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی داشته است. جمع‌آوری گازهای مشعل در این منطقه، موجب کاهش بیماری‌های تنفسی و بهبود کیفیت زندگی مردم محلی شده است. از سوی دیگر، درآمدهای حاصل از این پروژه می‌تواند صرف توسعه زیرساخت‌های منطقه و بهبود خدمات عمومی شود. این پروژه الگویی موفق از توسعه پایدار است که منافع اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی را به طور همزمان محقق می‌سازد.
*توسعه زنجیره ارزش در ایلام با راه‌اندازی واحد پلی‌پروپیلن ارغوان گستر
واحد پلی‌پروپیلن ارغوان گستر ایلام که به تازگی راه‌اندازی شده، حلقه مهمی در تکمیل زنجیره ارزش پتروشیمی استان ایلام محسوب می‌شود. این واحد با بهره‌گیری از خوراک تولیدی واحدهای بالادستی استان، محصول پلی‌پروپیلن با کیفیت بالا تولید می‌کند که کاربردهای متنوعی در صنایع خودروسازی، نساجی و بسته‌بندی دارد. پلی‌پروپیلن به دلیل خواص منحصر به فرد خود نظیر سبکی، استحکام بالا و مقاومت در برابر حرارت، یکی از پرکاربردترین انواع پلاستیک در صنایع مختلف است. راه‌اندازی این واحد نه تنها موجب ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم در استان شده، بلکه زمینه‌ساز توسعه صنایع پایین‌دستی در منطقه نیز شده است.
استان ایلام که در سال‌های اخیر شاهد سرمایه‌گذاری‌های کلان در صنعت پتروشیمی بوده، اکنون به یکی از قطب‌های نوظهور این صنعت تبدیل شده است. تکمیل زنجیره ارزش از گاز طبیعی تا محصولات نهایی پتروشیمی، الگوی موفقی برای توسعه متوازن منطقه‌ای محسوب می‌شود. این توسعه صنعتی موجب کاهش مهاجرت نیروی کار متخصص از استان و حتی جذب نیروی کار از استان‌های همجوار شده است. همچنین، حضور صنایع پتروشیمی در ایلام، زمینه‌ساز توسعه صنایع جانبی و خدماتی در منطقه شده که به رونق اقتصادی استان کمک شایانی کرده است.
*حل اختلاف تاریخی فرمول قیمت‌گذاری یوتیلیتی‌ها پس از سال‌ها
یکی از موفقیت‌های مهم تنظیم‌گری در سال گذشته، حل و فصل اختلاف چندین ساله میان شرکت‌های پتروشیمی و شورای رقابت بر سر فرمول محاسبه قیمت یوتیلیتی‌ها (سرویس‌های جانبی) بود. این پرونده که سال‌ها در دستگاه قضایی و نهادهای نظارتی مورد بررسی قرار داشت، با صدور رأی دیوان عدالت اداری مبنی بر لغو فرمول قیمت‌گذاری قبلی، وارد فاز جدیدی شده بود. این وضعیت نامشخص، شفافیت مالی شرکت‌های پتروشیمی را مختل کرده و منجر به بسته شدن نمادهای متعدد این صنعت در بازار سرمایه شده بود. عدم شفافیت در قیمت‌گذاری یوتیلیتی‌ها، نه تنها بر سودآوری شرکت‌ها تأثیر می‌گذاشت، بلکه امکان برنامه‌ریزی بلندمدت را نیز از آنها سلب کرده بود.
با تکلیف کمیسیون اقتصاد دولت، شرکت ملی صنایع پتروشیمی وارد عمل شد و پس از برگزاری جلسات متعدد با ذینفعان مختلف، موفق شد با صدور حکمیت نهایی، این پرونده چندین‌ساله را خاتمه دهد. از این پس، فرمول جدید شورای رقابت مبنای محاسبه قرار گرفته و شرکت ملی صنایع پتروشیمی مسئول ابلاغ قیمت‌ها خواهد بود. این تصمیم نه تنها به بازگشایی نمادهای بسته شده در بازار سرمایه کمک کرد، بلکه اعتماد سرمایه‌گذاران را نیز به صنعت بازگرداند. حل این اختلاف طولانی‌مدت، نمونه‌ای از اهمیت نقش تنظیم‌گری دولت در ایجاد فضای کسب و کار شفاف و قابل پیش‌بینی است.
* تأمین مالی، بهینه‌سازی مصرف گاز، توسعه بازار، نمایشگاه ایران‌پلاست
*انتشار 730 میلیون یورو اوراق مرابحه برای تأمین مالی طرح‌های توسعه
تأمین مالی همواره یکی از چالش‌های اساسی توسعه صنعت پتروشیمی بوده است. در همین راستا، شرکت ملی صنایع پتروشیمی برنامه جامعی برای انتشار اوراق مرابحه ارزی تدوین کرده است. در مرحله نخست، انتشار اوراق به ارزش 210 میلیون یورو با عاملیت بانک ملت برای سه طرح مهم شامل پالایش گاز بیدبلند خلیج فارس، طرح سروش مهستان و نگین مهستان نهایی شد. این اوراق با نرخ بازدهی رقابتی، توانست منابع مالی مورد نیاز این طرح‌ها را تأمین کند. موفقیت این مرحله، اعتماد بازار سرمایه به صنعت پتروشیمی را نشان داد و زمینه را برای انتشار اوراق با حجم بالاتر فراهم کرد.
در گام بعدی، فرآیند انتشار اوراق مرابحه به ارزش 730 میلیون یورو با مشارکت سه بانک بزرگ کشور یعنی بانک ملت، بانک تجارت و بانک ملی در حال انجام است. این حجم از تأمین مالی ارزی که در شرایط تحریمی کشور صورت می‌گیرد، نشان‌دهنده اعتماد سیستم بانکی و سرمایه‌گذاران به آینده صنعت پتروشیمی است. منابع حاصل از این اوراق، صرف تکمیل و راه‌اندازی طرح‌های نیمه‌تمام و توسعه زیرساخت‌های صنعت خواهد شد. استفاده از ابزارهای نوین تأمین مالی نظیر اوراق مرابحه، نه تنها فشار بر منابع بانکی را کاهش می‌دهد، بلکه امکان مشارکت سرمایه‌گذاران خرد و کلان در توسعه صنعت را فراهم می‌کند. این رویکرد می‌تواند الگویی موفق برای تأمین مالی سایر صنایع کشور نیز باشد.
*بحران خوراک: 22 درصد ظرفیت‌های نصب شده بلااستفاده
بزرگ‌ترین چالش صنعت پتروشیمی در برنامه هفتم توسعه، کمبود خوراک است. در حالی که ظرفیت نصب شده صنعت به مرز 100 میلیون تن رسیده، حدود 22 درصد از این ظرفیت به دلیل کمبود خوراک بلااستفاده مانده است. این وضعیت نه تنها موجب هدررفت سرمایه‌گذاری‌های کلان شده، بلکه فرصت‌های ارزآوری و اشتغال‌زایی را نیز از دست داده است. ظرفیت‌های خالی به معنای از دست رفتن درآمدهای ارزی، کاهش اشتغال و عدم بازگشت سرمایه برای سرمایه‌گذاران است. برای رفع این معضل، کارگروه ویژه‌ای با مشارکت وزارت نفت و شرکت‌های بزرگ پتروشیمی تشکیل شده است.
یکی از راهکارهای اصلی، تشویق هلدینگ‌های بزرگ پتروشیمی برای ورود به سرمایه‌گذاری در طرح‌های بالادستی است. این استراتژی که پیش‌تر با بروکراسی سنگین 3 تا 4 ساله مواجه بود، پس از تأکیدات مقام معظم رهبری مورد بازنگری قرار گرفت. اکنون زمان صدور مجوزها به حدود 6 ماه کاهش یافته و شرکت‌های پتروشیمی می‌توانند سریع‌تر وارد توسعه میادین گازی و نفتی شوند. این تحول مهم، نویدبخش رفع تدریجی کمبود خوراک و استفاده کامل از ظرفیت‌های موجود است. همچنین، این رویکرد موجب یکپارچگی بیشتر زنجیره ارزش از بالادست تا پایین‌دست می‌شود که در نهایت به افزایش بهره‌وری و سودآوری صنعت منجر خواهد شد.
*استراتژی جمع‌آوری گازهای مشعل: گامی بلند در تأمین خوراک
راهکار دیگری که عباس‌زاده به آن اشاره کرد، استفاده گسترده از گازهای مشعل برای تأمین خوراک صنعت است. شرکت‌های بزرگی همچون هلدینگ خلیج فارس، پتروشیمی مارون و مجموعه اهداف، سرمایه‌گذاری‌های عظیمی در این حوزه انجام داده‌اند. این سرمایه‌گذاری‌ها شامل احداث واحدهای جمع‌آوری گاز، ایستگاه‌های تراکم و خطوط انتقال است که در مجموع میلیاردها دلار هزینه در بر داشته است. پیش‌بینی می‌شود تا سال آینده، بخش عمده‌ای از مشعل‌های مناطق نفت‌خیز خاموش شود و گاز حاصل به چرخه تولید پتروشیمی وارد شود.
با این حال، مشعل‌های برخی مناطق گازی و منطقه عسلویه که به سرمایه‌گذاران دیگری واگذار شده، پیشرفت مطلوبی نداشته‌اند. شرکت ملی صنایع پتروشیمی با برگزاری جلسات متعدد، زمینه همکاری این سرمایه‌گذاران با شرکت‌های پتروشیمی متقاضی خوراک را فراهم کرده است. این همکاری‌ها می‌تواند در قالب مشارکت در سرمایه‌گذاری، خرید تضمینی محصول یا سایر مدل‌های همکاری تجاری باشد. تسریع در تأمین مالی این پروژه‌ها می‌تواند گره‌گشای بخش مهمی از کمبود خوراک باشد. جمع‌آوری گازهای مشعل علاوه بر تأمین خوراک، مزایای زیست‌محیطی قابل توجهی نیز دارد که ارزش این پروژه‌ها را دوچندان می‌کند.
*بهینه‌سازی مصرف گاز: 12 طرح نوآورانه با مشارکت صنعت پتروشیمی
مصرف بهینه گاز یکی از دغدغه‌های کلان کشور است. روزانه بیش از 750 میلیون مترمکعب گاز در کشور تولید می‌شود که 48 درصد آن در بخش خانگی و تجاری و 26 درصد در نیروگاه‌هایی با راندمان پایین مصرف می‌شود. در این میان، سهم صنعت پتروشیمی تنها 4.5 درصد است. این آمار نشان می‌دهد که علیرغم ارزش افزوده بالای صنعت پتروشیمی، سهم اندکی از گاز تولیدی کشور به این صنعت اختصاص می‌یابد. برای بهبود این وضعیت، 12 طرح بهینه‌سازی مصرف با مشارکت شرکت‌های پتروشیمی تعریف شد.
نکته جالب توجه این است که این طرح‌ها در خود صنعت پتروشیمی اجرا نمی‌شوند، بلکه شرکت‌های این صنعت به عنوان سرمایه‌گذار در پروژه‌هایی نظیر تعویض بخاری‌های خانگی، بهینه‌سازی مصرف در گلخانه‌ها و مرغداری‌ها مشارکت می‌کنند. این رویکرد نوآورانه، هم موجب کاهش مصرف گاز در بخش‌های پرمصرف می‌شود و هم گاز صرفه‌جویی شده را برای تولید محصولات با ارزش افزوده بالا آزاد می‌کند. یکی از موفق‌ترین این طرح‌ها، پروژه‌ای بود که برای 140 هزار مشترک گاز تعریف شد و هدف آن کاهش همزمان 10 درصدی مصرف گاز و برق بود.
*مطالعات جامع بازارهای هدف: تمرکز ویژه بر آفریقا و بازگشت به هند
در حوزه توسعه صادرات، مطالعات دقیقی روی بازارهای هدف انجام شده است. کشورهای آفریقایی به عنوان بازارهای بکر و پرپتانسیل، مورد توجه ویژه قرار گرفته‌اند. در این مطالعات، وضعیت نیاز به محصولات پتروشیمی، تأمین‌کنندگان فعلی و جایگاه احتمالی ایران در هر کشور بررسی شده است. قاره آفریقا با جمعیت بیش از یک میلیارد نفر و رشد اقتصادی قابل توجه، بازار بزرگی برای محصولات پتروشیمی محسوب می‌شود. نتایج این مطالعات در اجلاس ایران و آفریقا که با حمایت معاون اول رئیس‌جمهور برگزار شد، ارائه گردید و مورد استقبال قرار گرفت.
همچنین برای بازار هند که ایران پیش‌تر حضور قوی در آن داشت اما در سال‌های اخیر کاهش یافته، برنامه‌های ویژه‌ای برای بازگشت و تقویت سهم بازار تدوین شده است. هند با صنایع در حال رشد خود، یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان محصولات پتروشیمی در جهان است. بازگشت به این بازار نیازمند استراتژی‌های هوشمندانه رقابتی، ارائه شرایط مناسب فروش و ایجاد روابط بلندمدت با مشتریان است. این استراتژی تنوع‌بخشی به بازارها، ریسک وابستگی به بازارهای محدود را کاهش داده و پایداری درآمدهای ارزی را تضمین می‌کند.
***
صنعت پتروشیمی ایران در سال جاری علیرغم مواجهه با چالش‌های متعدد داخلی و خارجی، عملکرد قابل قبولی داشته است. تولید 32 میلیون تن محصول، صادرات 5.5 میلیارد دلاری و فروش 4 میلیارد دلاری در بازار داخلی، نشان‌دهنده پایداری این صنعت استراتژیک است. اقدامات ساختاری در حوزه‌های زیرساختی، تنظیم‌گری و تأمین مالی، بستر مناسبی برای جهش تولید فراهم کرده است. راه‌اندازی 6 طرح جدید و برنامه‌ریزی برای بهره‌برداری از 20 طرح دیگر، افق روشنی را برای آینده صنعت ترسیم می‌کند.
با این حال، چالش کمبود خوراک همچنان مهم‌ترین مانع توسعه صنعت است. راهکارهای ارائه شده شامل ورود هلدینگ‌ها به بالادست، جمع‌آوری گازهای مشعل و بهینه‌سازی مصرف، در صورت اجرای کامل می‌توانند این معضل را حل کنند. تأمین مالی از طریق انتشار 730 میلیون یورو اوراق مرابحه، نشان از اعتماد بازار سرمایه به این صنعت دارد. توسعه بازارهای صادراتی، حرکت به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر و توجه به استانداردهای زیست‌محیطی، مسیر صنعت را به سوی توسعه پایدار هدایت می‌کند.
